VLAARDINGEN – De verdreven Graaf Dirk V wordt genoemd als een van de mensen achter de moord op hertog Godfried van Neder-Lotharingen. Het slachtoffer, dat vandaag aan zijn verwondingen overleed, werd met een zwaard of een speer in zijn achterste gestoken, terwijl die net zijn behoefte deed.

De dader zou een infiltrant zijn, die werkte voor Dirk V en zijn stiefvader Robert de Fries. Vermoedelijk was deze ‘Gijsbrecht’ al een tijd werkzaam bij Godfried, als soldaat of als knecht.

Toen in de nachtelijke uren Godfried zijn behoefte moest doen, posteerde deze Gijsbrecht zich onder de wc, die boven de grond hing. Deze ‘Gijsbert’ had zich waarschijnlijk buiten opgesteld en stak het moordwapen omhoog door het gat in de wc, waar het slachtoffer net op zat.

Na de steekpartij werd Godfried ‘met de Bult’, een verwijzing naar zijn handicap, per schip overgebracht naar Utrecht. Daar is hij vandaag aan zijn verwondingen overleden.

De dood van Godfried heeft gezorgd voor een grote schok. Ondanks zijn verschijning stond hij bekend als een man met een ‘voortreffelijke geest’. Ook was hij erg succesvol op het slagveld. Waarschijnlijk wordt de hertog begraven in Verdun, net als zijn vader.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie



Motief

Dirk V werd zes jaar geleden door Godfried uit Holland verdreven. Samen met zijn stiefvader, de graaf van Vlaanderen, wilde hij zijn erfgoed heroveren. Mogelijk wilde hij met de moord op Godfried de herovering van het graafschap versnellen.

Ook worden er andere potentiële opdrachtgevers genoemd, zoals de vrouw van Godfried, Mathilde. Van een gelukkig huwelijk was al jaren geen sprake meer.

Zij verblijft vooral in Italië en is één van de belangrijkste adviseurs van paus Gregorius VII. Er gaan zelfs geruchten dat de twee een verhouding hebben.

De paus is al jaren verwikkeld in een machtsstrijd met koning Hendrik IV. Godfried stond jarenlang achter de Duitse koning.

Van een scheiding is het nooit gekomen, maar beide partijen zaten elkaar vaak dwars. Zo vroeg Mathilde aan de paus de kant te kiezen van de abt van Sint-Hubert, toen die aanspraak maakte op bezittingen van Godfried.

Voor betrokkenheid van Mathilde bij de moord op Godfried is echter geen enkel bewijs.

De sluipmoordenaar is nooit opgepakt. Hij is na de moord meteen gevlucht en niet meer teruggevonden.


Hoe ging het verder?

De dood van Godfried was geen slecht nieuws van Dirk V, of hij nou achter de moord zat of niet. Een andere grote politieke tegenstander, bisschop Willem van Utrecht, overleed een paar maanden later. Daarna verzamelde Dirk samen met zijn stiefvader een leger en probeerde ‘zijn’ Holland terug te veroveren.

De nieuwe bisschop Koenraad verschanste zich in het kasteel van IJsselmonde. Dirk kon het kateel veroveren en dwong daarmee af dat hij grote gebieden terugkreeg.

Godfried werd later opgevolgd door een andere Koenraad, zoon van de (latere) keizer Hendrik IV.

In zijn totaliteit zijn er 24 middeleeuwse bronnen die het voorval vermelden. Dat is best veel, zegt dr. Kees Nieuwenhuijsen, die zich heeft gespecialiseerd in deze tijdsperiode en uitgebreid onderzoek deed naar het voorval rondom Godfried.

Hij wijst erop dat sommige bronnen ook zeggen dat de moord mogelijk in Antwerpen gepleegd zou zijn, maar dat het aannemelijker is dat het in Vlaardingen is gebeurd. Maar het is dus niet helemaal zeker. Het feit dat Godfried nadat hij was neergestoken, is overgebracht naar Utrecht is een aanwijzing. Een boottrip van Antwerpen naar Utrecht ligt minder voor de hand.

Bronnen:

Kees Nieuwenhuijsen – De moord op Godfried met de Bult

Wikipedia – Godfried III van Lotharingen

Kees Nieuwenhuijsen schreef meerdere boeken over de geschiedenis van West-Frisia (o.m. Holland) in de middeleeuwen. Zo schreef hij het boek De Slag bij Vlaardingen 1018, Ad Flardidingun en Strijd om West-Frisia.

Op deze site werkte Nieuwenhuijsen ook mee aan de totstandkoming bij het artikel over de Slag bij Vlaardingen.

Tekst: Dave Datema ism. Dr. Kees Nieuwenhuijsen

Gepubliceerd op: 26 februari 2018

Verhaalnummer: 70