“Een mooie actie, maar het resultaat viel wel wat tegen”, zegt oud-vakbondsvoorzitter Lodewijk de Waal in de eerste podcast van Dagvantoen over de vakbondsdemonstratie van 05 oktober 1991. De actie trok 250.000 demonstranten naar het Malieveld in Den Haag en was jarenlang de grootste uit de Nederlandse geschiedenis.
De gezamenlijke actie van de bonden had als doel om de versobering van de wao terug te draaien. “Het is nog altijd een besluit van het kabinet waar ik niet achter sta”, lacht De Waal, dertig jaar later.
In de podcast vertelt De Waal over de ernstig bekoelde verhouding tussen de vakbonden en minister Kok van Financiën en de ingrediënten die nodig zijn om een kwart miljoen vakbondsleden op de been te krijgen. “Het kán nog altijd, maar de vakbond is wel de enige die het voor elkaar kan krijgen.”
FNV-congres in Utrecht; Lodewijk de Waal , bestuurslid Dienstenbond FNV. Foto: Rob Croes, Nationaal Archief/Anefo
Ook is er speciale aandacht voor de Rotterdamse haven in de aanloop naar de demonstratie in Den Haag. Er vonden in Rotterdam al prikacties plaats, tot grote ergernis van de werkgevers in de haven. Een kort geding moest een einde maken aan die acties. “Ik vond het vrij onverstandig”, zegt toenmalig vakbondsbestuurder Jan Heilig. “En toen de rechter de acties verbood, lag binnen een half uur heel de haven plat. Wij maken zelf wel uit of we gaan staken, was het credo. Daar gaat de rechter niet over.”
Jan Heilig, oud-vakbondsbestuurder in de haven van Rotterdam. Foto; Dave Datema
Verder is er in de podcast aandacht voor oud voetbalcoach Arpàd Weisz. De voormalig trainer van Internazionale en Bologna is in zijn geboorteland Hongarije en Italië zeer bekend. Hij trainde ook een jaar in Dordrecht, bij DFC. Maar in 1942 werd de Joodse Weisz door de Duitsers afgevoerd naar vernietigingskamp Auschwitz.
De Dordtse journalist Hans Berrevoets vertelt het vergeten verhaal van Arpàd Weisz, die nu een pad naar zich vernoemd krijgt in het Weizigtpark.
In de rubriek Uyt de Oude Dhoos beelden en geluid over de komst van giraffen in Diergaarde Blijdorp uit 1954.
Polygoonjournaal 54-36
De Dagvantoen-podcast verschijnt eens per week, op zondag. Centraal staat de geschiedenis van Zuid-Holland. De podcast is onder meer te beluisteren via spotify, google en apple.
GOUDA – Bij de landelijke Sinterklaasintocht in Gouda zijn vanmiddag negentig mensen aangehouden. Het gaat om deelnemers van de protestactie tegen Zwarte Piet. Ze stonden te demonstreren buiten de plaatsen waar dat mocht.
De gemeente Gouda had twee plekken aangewezen waar protesteren was toegestaan. Beide plekken lagen buiten het centrum. De anti-Zwarte-Pietebetogers gingen toch richting de plek waar duizenden kinderen met hun ouders naar de goedheiligman keken.
Een verslaggever van Omroep West was net in gesprek met de demonstranten toen de groep werd opgepakt. “Omdat we van alle facetten verslag willen doen, stond ik in dit geval met tegenstanders van Zwarte Piet te praten”, zegt Mark Kool op Omroep West. “En plots werden ze voor het oog van de camera afgevoerd.”
De politie greep in nadat er op De Markt een opstootje was ontstaan. De groep demonstranten rolde een spandoek uit met de tekst ‘Zwarte Piet is racisme’. Anderen reageerden daarop. Daar zouden ook mensen uit extreem-rechtse hoek bij zitten.
Bij het opstootje kwamen een vader en zijn zoontje in het gedrang.
Triest
Burgemeester Schoenmaker hield na afloop een persconferentie. Hij betreurt de gang van zaken.
“Het is jammer dat groepjes volwassenen van buiten de stad het nodig vonden om op het einde van de intocht te betogen tussen de kinderen. Ik vind het teleurstellend dat ze een kinderfeest daarmee ontsieren.” (Burgemeester Milo Schoenmaker van Gouda)
Schoenmaker noemde de hele demonstratie ‘een vervelend moment’. De burgemeester zei eerder nog op de persconferentie dat er zestig mensen zijn opgepakt, maar later bleken dat er negentig te zijn.
De arrestanten zijn allemaal weer op vrije voeten. Om half negen liepen de laatsten weer naar buiten. Ze kregen een boete van 220 euro mee. Of de actievoerders die ook gaan betalen is niet duidelijk. Mogelijk maken ze er een rechtszaak van.
Ook premier Rutte noemde het ‘heel triest’ dat de intocht onrustig is verlopen.
“Ik doe aan heel Nederland een oproep om de komende weken van Sinterklaas een groot feest te maken”, (Premier Rutte, 14-11-2014)
Compromis
Voorafgaand aan de intocht in Gouda zijn er meerdere pogingen gedaan om de tegenstanders van Zwarte Piet tegemoet te komen. Zo liepen in Gouda pieten van een andere kleur rond, zoals een ‘Stroopwafelpiet’ en een ‘Kaaspiet’
Van de 250 pieten in Gouda hadden er acht een ‘afwijkend uiterlijk’. Burgemeester Schoenmaker liet toen al weten dat er weinig draagvlak was voor een grote aantal alternatieve pieten.
“Hoe Zwarte Piet eruit ziet, moet ook niet door de gemeente bepaald worden. Dan wordt ik straks de burgemeester van het Pietenquotum genoemd, dat moeten we niet hebben” (Burgmeeester Schoenmaker van Gouda, Trouw, 14 oktober 2014)
Ieder jaar weer
De tegenstanders van Zwarte Piet hebben op hun beurt meerdere keren laten weten dat ze geen kinderfeest willen verpesten. Ze willen dat racistische elementen uit het Sinterklaasfeest verdwijnen. Zwarte Piet wordt door hen omschreven als een ‘negatief stereotype van zwarte mensen dat verbonden is met racistische ideologie en beeldvorming uit het slavernijverleden’.
Zwarte Piet demonstratie in Amsterdam, vorig jaar. Foto: Wikipedia
De kritiek op het verschijnsel Zwarte Piet is niet nieuw. De eerste kritiek komt al uit de jaren ’60, maar de afgelopen jaren is de discussie tussen voor- en tegenstanders steeds feller geworden. Het is ook pas sinds een paar jaar dat de protesten zo openlijk zijn bij de landelijke intocht.
In 2011 werden vier mensen opgepakt bij de intocht in Dordrecht, omdat ze een T-shirt droegen met de tekst ‘Zwarte Piet is racisme’. Drie jaar later besloot de Nationale Ombudsman dat die arrestatie onrechtmatig was.
Een van de gearresteerden was kunstenaar Quinsy Gario, die uitgroeide tot een van de boegbeelden van de protesten tegen Zwarte Piet.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Onder de arrestanten was ook televisiemaakster Sunny Bergman. Bergman was in Gouda voor haar documentaire Zwart als roet. Haar camera zou in beslag genomen zijn.
Volgens de VPRO, die de documentaire op 1 december zal uitzenden, was Bergman in Gouda aan het werk. Ze zou ontzet zijn door haar arrestatie, zei een medewerker van de VRPO tegen Nu.nl. “Ze is enorm verbaasd dat ze als journalist en documentairemaakster tijdens haar werk werd gearresteerd.”
Hoe ging het verder?
Vrijwel alle demonstranten die in Gouda zijn opgepakt, zijn niet vervolgd. Eén arrestant had een agent geslagen en werd alsnog vervolgd. Hij kreeg geen straf.
Tot dusverre, en dat moet toch wel even benadrukt worden, is de reeks arrestaties in Gouda waarschijnlijk het ‘hoogtepunt’ van de Zwarte Piet Demonstratie. Het is, aan de andere kant, zeker niet het einde ervan.
In de jaren erna bleven de autoriteiten worstelen: hoe zorg je ervoor dat het een kinderfeest blijft en hoe doe je recht aan de vrijheid van meningsuiting van de Kick Out Zwarte Piet beweging.
Bij de intocht in Maassluis, in 2016, werden ook weer speciale protestvakken ingedeeld. Van te voren lieten de demonstranten al weten dat ze zich daar niet aan zouden houden. Uiteindelijk weken ze uit naar Rotterdam, waar burgemeester Aboutaleb ongeveer tweehonderd demonstranten liet oppakken.
Dat was niet terecht, oordeelde de Algemeen Bezwaarschriftencommissie een paar jaar later. Het noodbevel (een protestverbod) was niet duidelijk overgebracht.
Een jaar later (2017) was het een particulier initiatief, dat de demonstratie tegenhield. Een groep mensen stopte op de A7 de bussen van Kick Out Zwarte Piet op de snelweg tegen. De burgemeester van Dokkum heeft toen alsnog de betoging verboden.
Justitie heeft uiteindelijk 34 mensen opgespoord die bij deze blokkadeactie betrokken waren. Zij moeten in oktober, deze maand dus, voor de rechter verschijnen.
Het verhaal over de arrestaties in Gouda bij de Sinterklaasintocht maakt deel uit van de verhalenserie van de Maand van de Geschiedenis 2018. Het thema van dit jaar is Opstand. In dit verhaal staan de protesten tegen bepaalde culturele verschijnselen. Dit verhaal is zo neutraal mogelijk opgesteld.
ERMELO – Na het teleurstellende seizoen 2010/2011, is Feyenoord het nieuwe seizoen opnieuw met een tegenslag begonnen. De nieuwe technisch directeur Martin van Geel moet op zoek naar een nieuwe trainer. Mario Been heeft per direct ontslag genomen, nadat een grote meerderheid van de spelersgroep na een stemming het vertrouwen in de coach heeft opgezegd. Leon Vlemmings neemt voorlopig de taken van Been over.
De stemming was op het trainingskamp in Ermelo. De spelers kwamen afgelopen maandag voor het eerst bij elkaar, legde aanvoerder Ron Vlaar uit op een persconferentie. Na het rampseizoen vorig jaar wilde Vlaar bepaalde afspraken maken binnen de spelersgroep.
“Tussen de regels door merkte ik dat er veel irritatie was. En dat er toch het een en ander schort aan het vertrouwen en over hoe het vorig jaar gegaan is en ook hoe het volgend seizoen zou kunnen gaan.”
(Ron Vlaar, 13-07-2011)
Met deze kritiek ging Vlaar naar technisch directeur Martin van Geel. “Ik ben daar enorm van geschrokken”, verklaarde de nieuwe technische man in de Kuip. “Ik heb nog een keer gezegd van luister, weet wat je hiermee teweeg gaat brengen. Geef het nog een kans.”
Om die reden kwam er gisteravond nog een tweede spelersbijeenkomst. Dit keer werd de vraag op tafel gelegd wie er voor een vertrek was van de trainer. Van de achttien spelers die een stem uitbrachten waren er dertien voor een vertrek van Been. “Dat was voor mij een signaal en een teken dat die groep zo groot is dat ik dit meteen moest terugkoppelen.”
Wat Vlaar zelf gestemd heeft, wilde hij niet zeggen.
Emotioneel
Martin van Geel mocht vervolgens het nieuws brengen bij de hoofdpersoon, die op dat moment nog van niks wist, Mario Been.
“Mario (Been, DD) was daarna nergens meer voor in. Er knakte iets bij hem. Hij is naar zijn kamer gegaan, heeft zijn spullen gepakt en is naar huis gegaan.”
(Martin van Geel, 13-07-2011)
Een verzoeningsgesprek had volgens Van Geel geen enkele zin.
Martin van Geel, Technisch Directeur Feyenoord. Foto: Wikimedia
Spelers verantwoordelijk
Martin van Geel s op zijn zachtst gezegd niet blij met de uitkomst van de spelers-revolte. “Hier zat Feyenoord niet op te wachten. Hier zat ík niet op te wachten”, liet hij luid en duidelijk weten op de persconferentie, met Ron Vlaar naast zich. “De stemming is een verkeerde beslissing geweest. Het tijdstip was niet goed. De directie staat er totaal niet achter.”
Van Geel wil op geen enkele manier verantwoordelijk gehouden worden voor de gang van zaken tijdens het trainingskamp.
Volgens Vlaar stond de spelersgroep wel open voor een gesprek met Been over de nieuwe situatie, maar was de onvrede binnen de groep te groot om helemaal niets te doen. “Maar we weten wat de gevolgen zijn. Voor nu en de komende maanden. Het is ingrijpend.”
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Rampseizoen
Been werd in 2009 gepresenteerd als trainer van Feyenoord. Na een succesvolle periode bij Excelsior en NEC volgde hij Gertjan Verbeek op.
Het eerste seizoen leverde een vierde plek op en Europees Voetbal. Ook haalde Feyenoord de bekerfinale, die na een dubbele ontmoeting werd verloren van Ajax.
Maar door de financiële problemen konden er geen nieuwe spelers worden gekocht. De selectie is erg jong met talenten als Stefan de Vrij, Bruno Martins Indi, Kelvin Leerdam, Erwin Mulder en de deze zomer vertrokken Wijnaldum. Met 26 jaar is aanvoerder Ron Vlaar een van de oudere spelers in de groep.
Het dieptepunt van het seizoen was de 10-0 nederlaag tegen PSV, de grootste nederlaag in de clubhistorie. De ploeg stond een paar weken later zelfs even op de zestiende plaats. De ploeg eindigde uiteindelijk op de tiende plek.
De kritiek was groot, maar Been heeft keer op keer de jonge spelersgroep verdedigd. Misschien voelt de gang van zaken voor hem dan ook extra pijnlijk, zei Van Geel.
“Hij vond het verschrikkelijk te moeten horen dat de groep spelers, waar hij altijd veel ondersteuning aan had gegeven, dat die het vertrouwen in hem had opgezegd. Hij voelde zich daar enorm in bedrogen.”
(Martin van Geel, 13-07-2011)
Feyenoordstadion, De Kuip. Foto: F. Eveleens, WikiMedia, Creative Commons.
Opvolger
Wie Been nu moet gaan opvolgen is niet duidelijk. Leon Vlemmings zal samen met Giovanni van Bronckhorst en Patrick Lodewijks het trainingskamp afhandelen.
“Maar verder heb ik daar nog geen seconde over na kunnen denken”, verzucht Van Geel. “We zitten echt in een 24-uursfilm. We laten even rustig alles bezinken. Even helder worden en dan aan de toekomst denken. Daar heb ik nu nog geen seconde over na kunnen denken.”
Mario Been heeft zelf nog geen reactie gegeven op zijn vertrek.
Hoe ging het verder?
Supporters reageerden teleurgesteld op het vertrek van Marion Been. Maar die teleurstelling sloeg vrij snel om in hoop. Want binnen twee weken kwam Feyenoord met de naam van een nieuwe trainer: Ronald Koeman. Het begin van het seizoen was vervolgens aardig, maar na een paar wedstrijden kwam er een terugval, met onder meer een 6-0 nederlaag tegen FC Groningen.
Daarna begon de opmars naar boven en klom Feyenoord van de achtste naar de tweede plek. Daarmee haalde de club de voorronde van de Champions League.
Stemming
Het AD kwam een dag na de persconferentie met een analyse over de stemming die plaats heeft gevonden op het trainingskamp. Vijf spelers waren uitgesproken voorstander van het vertrek van Been, schreef Sjoerd Mossou een dag later. De jonge spelers volgden.
Ron Vlaar, Karim El Ahmadi, Leroy Fer, Stedan de Vrij en Diego Biseswar zouden vooral tegen zijn geweest. De jonge volgelingen waren volgens het AD Bart Schenkeveld, Jerson Cabral, Adil Auassar, Darley, Kelvin Leerdam, Ramon van Haaren, Bruno Martins Indi en Erwin Mulder.
Tegen het vertrek zouden Ruben Schaken, Dani Fernandez, Sekou Cissé, Kostas Lamprou en Kamohelo Mokotjo hebben gestemd.
Vijf nieuwelingen (Kaj Ramsteijn, Guyon Fernandez, Jordy Clasie, Miquel Nelom en Shabir Isoufi) onthielden zich van stemming.
Been
Been tekende anderhalve maand na zijn vertrek bij Racing Genk. Hij werd derde met zijn nieuwe club in het eerste seizoen en plaatste zich voor de Europa League. In zijn tweede seizoen overwinterde Genk zelfs Europees, iets dat de club nog nooit was gelukt. In dat seizoen pakte Genk ook de Belgische Beker, de enige hoofdprijs die Been als hoofdtrainer wist te pakken.
Na ruim twee seizoenen werd Been na een serie slechte resultaten ontslagen bij Genk. Hij werd assistent bij Dick Advocaat bij Fenerbahçe. Toen het contract van Advocaat na één seizoen niet werd verlengd, vertrok ook Been. Na een periode van zes weken (!) bij Apoel Nicosia keert Been terug naar Nederland. Sindsdien is hij vooral analist bij Fox Sport.
Het verhaal over het vertrek van Mario Been bij Feyenoord maakt deel uit van de serie voor de Maand van de Geschiedenis 2018. Het thema van dit jaar is Opstand. In dit verhaal staat centraal hoe de spelers van Feyenoord in opstand komen tegen hun trainer en hem feitelijk wegstemmen.
ROTTERDAM – De rechtszaak die Feyenoord aanspande tegen de KNVB zou wel eens het einde kunnen betekenen van de nieuwe televisiezender Sport7. De club is vanmiddag door het gerechtshof in het gelijk gesteld: de televisierechten van voetbalwedstrijden in de Eredivisie liggen in eerste instantie bij de clubs. Morgen is er crisisberaad bij de KNVB.
Een jaar geleden heeft de KNVB de rechten op wedstrijdbeelden verkocht aan Sport7. Volgens het gerechtshof mag de bond die rechten niet doorverkopen zonder toestemming van de clubs. Als Feyenoord weigert om mee te werken aan een live-uitzending, dan is dat zijn ‘fundamenteel recht’, zei mr. J. Willems.
Stadion Feyenoord – voetbalstadion – De Kuip: Overzicht vanaf de straat (opmerking: Gefotografeerd voor ANWB Monumentenboek) – Wikipedia
‘Verschrikkelijke gevolgen’
KNVB-directeur Vogelzang liet aan het ANP weten dat de uitspraak van de rechter ‘verschrikkelijke gevolgen’ kan hebben voor het betaald voetbal. Sport7 betaalt 140 miljoen gulden voor de televisierechten, maar dat contract is alleen geldig als de rechten bij de voetbalbond liggen.
Als de clubs nu op eigen houtje mogen onderhandelen, dan zou dat een enorme chaos kunnen veroorzaken, zei Vogelzang. Hij riep op tot solidariteit binnen de clubs.
De uitspraak van het hof is een tussentijds vonnis. Volgens Feyenoord-directeur Nicole Edelenbosch zou de definitieve uitspraak, volgende maand, een ‘grote overwinning kunnen zijn voor de club’. “Maar niet dat het de bedoeling is om de voetbalbond het vel over de neus te halen”, zei ze tegen het ANP. “Maar als de KNVB verstandig is, komt men voor 20 december met een voorstel naar Feyenoord.”
“We zijn blij dat we weer terug hebben wat ons onrechtmatig is ontnomen”
(Mr. Nicole Edelenbosch, Volkskrant, 09-11-1996)
In de aanloop naar de uitspraak had Feyenoord al aangekondigd een veto uit te spreken over de uitzendingen van Feyenoord – NAC (komende dinsdag) en Feyenoord – Ajax (over twee weken).
Volgens Edelenbosch loopt de verkoop van kaarten ver achter, omdat mensen thuis naar de televisie kunnen kijken. Alleen als de wedstrijd bijna uitverkocht is, dan mag de uitzending doorgaan van Feyenoord.
De KNVB spande vervolgens een kort geding aan over beide wedstrijden, dat komende maandag zou dienen. Maar na de tussentijdse uitspraak van vandaag, zijn die rechtszaken van de baan.
Diep in de rode cijfers
Het verhaal van Sport7 is vooral financieel een debacle. De zender werd eind vorig jaar opgericht door de KNVB en bedrijven als Philips, Nuon, de Telegraaf en Endemol. In februari van 1996 werd de oprichting aangekondigd.
“We gaan iets nieuws doen”
(Jos Staatsen bij de oprichting van Sport7)
Veel weerstand
De nieuwe zender werd niet met open armen ontvangen. Wethouder Dick Jense startte een landelijke actie tegen de stijging van de kijk- en luistergelden, waaruit Sport7 zou moeten worden betaald. Hij mailde al zijn collega’s in het hele land met de oproep om niet akkoord te gaan met een stijging van de lasten.
De kosten waren twee gulden per kijken, of zoals Sport7 het zelf omschreef: ‘voor de prijs van een zak patat per maand’.
De kabelexploitanten lieten toen al weten dat het plan alleen zou slagen als de zender achter een decoder zou komen te zitten. Ze waren niet van plan om de twee gulden per kijker op te hoesten.
Maar Nederland was nog niet klaar voor een sportbetaalzender, zo was de uitleg van Sport7. Het voetbal bleef op het open net, met als gevolg dat de zender in de eerste honderd dagen meer dan honderd miljoen gulden verlies maakte.
(Dit artikel gaat verder onder deze advertentie)
Directeur Kivits zei vorige week in NRC Handelsblad dat er 175 miljoen gulden bij moet, omdat een faillissement anders onvermijdelijk zou zijn. Die uitspraak was voor de aandeelhouders een complete verrassing.
Ook de clubs waren vanaf het eerste moment niet allemaal voorstander van het sportkanaal. Twee weken na de aankondiging van de sportzender ging de algemene vergadering van de Eredivisie weliswaar akkoord, maar door het tegenstemmen van Ajax, Feyenoord, Cambuur en Dordrecht’90 was de draagkracht voor het plan gering.
Toch ging de zender op 18 augustus van start, met als openingswedstrijd Ajax – PSV. Koos Postema presenteerde het programma.
Nog geen vier maanden later lijkt het erop dat Sport7 de grote verliezer is. Alleen een opmerkelijke uitspraak van de rechter volgende maand kan daar nog verandering in brengen, als Sport7 dan tenminste nog bestaat.
Hoe ging het verder?
Binnen een maand was het voorbij. De aandeelhouders zagen er geen heil meer in en gaven Sport7 de opdracht om de uitzendingen te staken. Dat gebeurde op 8 december, precies een maand na de tussentijdse uitspraak van het gerechtshof.
Een dag na de tussentijdse uitspraak werd Fons van Westerloo van SBS6 benaderd om mee te werken aan een reddingsplan. Endemol was op dat moment al uit het project gestapt.
De aandeelhouders zagen niets in dat plan. Ze weigerden om een bankgarantie te betalen van 180 miljoen gulden. Sport7 diende een claim in bij de KNVB van 200 miljoen gulden, omdat het afspraken over het uitzenden van wedstrijd niet nakwam. Het sectiebestuur van de KNVB trad vervolgens af. [NB als je het gedeelte over hoe het verder ging in de verleden tijd begint, moet je ook consequent blijven]
Om middernacht van 8 december ging het beeld van Sport7 op zwart.
Het einde van Sport7
Of de rechtszaak van Feyenoord nu daadwerkelijk het einde heeft betekend van Sport7 is niet helemaal duidelijk. De televisiezender zat al vanaf de eerste minuut in de rode cijfers en er moest zoveel geld bij, dat het eigenlijk al vrij snel een uitgemaakte zaak was. De Feyenoord-rechtszaak heeft het proces waarschijnlijk alleen maar wat versneld.
Betaald voetbal kijken bleef overigens bestaan. Via Filmnet (later Canal+) werden wedstrijden uitgezonden. Een sportzender met het Eredivisievoetbal kwam pas 17 jaar later weer terug. Fox Sports had de rechten van de live-wedstrijden van de Eredivisie opgekocht en zond alle wedstrijden live uit.
Dat het nu wel mogelijk was, heeft met de ontwikkeling van de televisiewereld en de kijker te maken. Televisie was nu digitaal. Er hoefde geen aparte decoder te komen, wedstrijden konden on-demand besteld worden. Daarnaast zijn de protesten tegen het uitzenden van de wedstrijden ook volledig verdwenen, omdat de stadions een stuk voller zitten dan in de jaren ’90.
Reacties uitgeschakeld voor Spangenaren zijn drugstoerisme zat: ‘De dreiging om het recht met honkbalknuppels in eigen hand te nemen, hangt permanent in de lucht’
ROTTERDAM-WEST – De actie duurde maar een uur, maar het was een duidelijk signaal dat de mensen in Spangen wilden afgeven. Ze waren de drugsoverlast zat en waren bereid om zelf maatregelen te nemen. Belangrijke wegen naar Rotterdam-West werden afgesloten om zo de drugstoeristen tegen te houden. De spanning liep zo hoog op, dat de organisatie na een uur de stekker eruit trok.
“Steeds meer mensen en zelf kinderen liepen de straat op in de richting van de drugstoeristen. Dat werd te gevaarlijk”, liet actieleidster Annie Verdoold weten aan Het Parool.
De actie is het gevolg van jarenlange verloedering, drugsproblematiek en een lakse overheid, zo laten de actievoerders weten. Nadat vorig jaar bij Rotterdam Centraal Perron 0 werd gesloten, zijn de drugsgebruikers aldaar over een groter deel van de stad verspreid. Ook de verplaatsing van de prostitutiezone naar de Keileweg, niet ver weg van Spangen, speelt mee.
In sommige straten, zoals in Rotterdam-West, staan één of meerdere drugspanden, waar gebruikers, dealers of soms beide verblijven. Het is een magneet voor mensen uit Frankrijk, België en Duitsland om daar hun drugs te halen.
Volgens Verdoold zijn de problemen het grootst in de wijken waar geen stadsvernieuwing heeft plaatsgevonden. “De dreiging om het recht met honkbalknuppels in eigen hand te nemen, hangt permanent in de lucht”, zegt ze tegen De Volkskrant.
Pamfletten
Aan de actie deden vanavond tweehonderd tot driehonderd mensen mee. Het doel was om de Spangensekade te blokkeren en pamfletten uit te delen in het Frans, Duits, Nederlands en Engels. Op die pamfletten stonden teksten als ‘kom nooit meer terug. Wanneer je niet wilt meewerken, zijn de gevolgen voor jezelf’.
Maar zoals het gepland was, zo liep het niet. Ondanks alle pogingen van Verdoold om de groep tot kalmte te manen, was er duidelijk een opgefokte stemming. Toen de eerste Franse kentekenplaat zichtbaar was, stormde een groep jongeren op de wagen af. De bestuurder gaf vervolgens gas, omzeilde de mensen, en reed de wijk Spangen in.
Bij de volgende auto’s laten de bewoners zich niet zo makkelijk om de tuin leiden. Zodra de auto in de buurt komt, wordt de wagen (met Frans of Duitse kentekenplaten) omsingeld.
“De politie en de leden van de bewonersvereniging duwen de mensen terug. Sommige bewoners houden stenen achter hun rug, maar niemand gooit. Een escalatie lijkt uit te blijven”
(Volkskrant, 29-07-1995)
In totaal worden er zeven auto’s tegengehouden op de eerste actieavond. Daarna trekt de organisatie er zelf de stekker uit. Er zijn veel mensen van buiten de wijk op de actie afgekomen. Daar zitten, volgens de organisatie, mensen met extreem-rechtse sympathiën bij. Ook het Rotterdamse CP’86-lid Martijn Freling liep rond in de buurt.
De politie noemde het ‘heel verstanding’ dat er een einde werd gemaakt aan de actie. Agenten keken vanaf een afstandje toe en kwamen alleen in beweging als het echt dreigde mis te gaan. “Het geheel is rustig verlopen”, laat de coördinator van de politie weten aan Het Parool. “Met de leiders van de actie waren goede afspraken gemaakt, dat geen geweld zou worden gebruikt. Daar hebben ze zich aan gehouden.” Drie jongeren zijn aangehouden, omdat ze een honkbalknuppel bij zich hadden.
Verdoold was, ondanks dat de actie vroegtijdig werd afgesloten, tevreden. “Het mooie was, dat niet, zoals gewoonlijk, vooral mensen van beneden de dertig op de been waren”, liet ze aan Het Parool weten. “mar ook veel ouderen. Bovendien deden niet alleen Nederlanders, maar ook Turken, Marokkanen, Antillianen en Kaapverdianen mee.”
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Operatie Victor
Het is niet zo dat de politie volledig stil zit rond de drugsproblematiek. Vorige week begon ‘Operatie Victor’. Drugshandelaren, gebruikers en drugstoeristen worden sneller opgepakt. Vorige week zijn al 81 drugsrunners opgepakt, vooral uit Frankrijk.
Of de actie van de Spangenaren een vervolg krijgt is nog niet duidelijk.
Hoe ging het verder?
De Spangenaren kwamen verder nog in actie, in de nachtelijke uren. Zonder het wakend oog van de politie werden kentekenplaten van drugstoeristen afhandig gemaakt, vaak nog met de Fransen, Belgen of Duitsers in de auto.
Die kentekenplaten werden vervolgens op de trappen van het stadhuis aan de Coolsingel gedumpt.
Ook vanuit de kant van de gemeente is er plots meer mogelijk. Drugspanden worden gesloten. En na operatie Victor (641 aanhoudingen) volgde operatie Alijda. Daarbij werden de pijlen vooral gericht op pandjesbazen en illegale onderhuur. Drugsdealers worden kaalgeplukt. Dat levert de eerste twee jaar zo’n zeven miljoen gulden op.
Initiatiefnemer van de actie, Annie Verdoold, werd in 1996 uitgeroepen tot ‘Rotterdammer van het jaar’.
DEN HAAG – Pater Koopman heeft vanmiddag na dertien jaar dan toch de strijd opgegeven tegen de abortuswet. Ongeacht de weersomstandigheden voerde de pater elke maand actie op het Haagse Binnenhof, maar nu stopt hij er mee.
Zo’n tweehonderd volgelingen waren er vanmiddag bij de laatste actie van Koopman. Er was ook een metershoog Mariabeeld op het plein voor het Tweede Kamergebouw gezet.
Foto: Pater Koopmans en aanhang demonstreert op Binnenhof tegen abortus. Fotograaf: Bert Verhoeff, Nationaal Archief/Anefo. Licentie: CC-BY
De 74-jarige Pater Koopman kwam steevast elke tweede dinsdag van de maand naar het Binnenhof om daar te bidden tegen abortus en euthanasie. ‘God alleen is meester van het leven en de dood’ stond op de zijkant van een busje waarmee hij naar het plein kwam.
In 13 jaar heeft de voormalig bollenkweker uit Avenhorn (Noord-Holland) het nog niet een keer laten afweten. Zelfs bij veertien graden onder nul stond hij op het plein. Maar op de kou kun je jezelf kleden.
Regen daarentegen is een groter probleem. Tijdens een hoosbui heeft Koopman een keer willen schuilen onder wat bogen op het Binnenhof, maar daar werden hij en zijn volgelingen toen weggestuurd.
Strijd
Koopman trad na de oorlog toe tot de Congregatie van het Heilig Sacrament. Hij verrichtte missiewerk in Brazilië, maar keerde in 1972 terug naar Nederland. Daar was de discussie over abortus al in volle gang.
Koopman deelde als een van de eersten pro-life folders uit bij abortusklinieken, maar deed dat altijd op vreedzame wijze. Hij kwam voor het eerst landelijk in het nieuws toen hij in 1978 dertig uur lang een bouwkraan bezet hield in Amsterdam (zie foto).
Pater Koopman tijdens de bezetting van een bouwkraan in Amsterdam. Foto: Rob Croes, Nationaal Archief/Anefo
Toen drie jaar later abortus werd gelegaliseerd wist Koopman zeker dat het terugdraaien van die maatregel zijn levenswerk moest worden. Vanaf september 1981 ging hij elke tweede dinsdag van de maand naar het Binnenhof.
In de eerste paar maanden waren er enkele volgelingen, maar al snel waren het er honderden.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Geen einde
Demonstreren heeft nu geen zin meer, legt Koopman uit, nu in het paarse kabinet de christelijke partijen tot de oppositie zijn veroordeeld.
Toch benadrukt de pater dat hij doorgaat met het bestrijden van abortus en euthanasie. Tijdens de laatste bijeenkomst heeft hij een oproep gedaan aan alle aanwezigen om gebedsgroepen op te zetten tegen abortus en ‘voor bekering van hen die dwalen’.
“Alleen gebed en boete kan ons redden”, (pater Koopman)
Pater Koopman met Mariabeeld op het Binnenhof. Foto: Rob Croes. Nationaal Archief/Anefo
Want op dit moment zijn er veel mensen die dwalen, zegt Koopman tegen NRC Handelsblad. Vrijwel het gehele kabinet en bijna alle parlementsleden, met uitzondering van wat CDA-leden en wat Kamerleden van de kleine christelijke partijen.
Koopman wijst erop dat sinds de jaren ’70 in ons land een miljoen abortussen (legaal of illegaal) zijn uitgevoerd. “We kunnen het tij nog keren”, zegt Koopman in het NRC. “Maar de tijd is kort. Gebeurt er niets, dan zijn we rijp voor een atoombom of verdienen we het om vier meter onder de zeespiegel te verdwijnen.”
De laatste bijeenkomst werd afgesloten met een Ave Maria. Vervolgens werd het kenmerkende Mariabeeld (dat vrijwel altijd meeging naar de demonstraties) weer terug in de bus gelegd en kwam er een einde aan een tijdperk.
Hoe ging het verder?
Tijdens zijn leven richtte Jan Koopman Stirezo op; de Stichting Recht Zonder Onderscheid. Die organisatie bestaat nog steeds en knokt nog altijd tegen abortus. In september 2018 werd bekend dat de stichting deel gaat uitmaken van Civitas Christiana.
Na zijn vertrek van het Binnenhof werd het snel stil rondom Pater Koopman. Hij was ziek, kwam in een rolstoel terecht en verloor de mogelijkheid tot praten.
Hij overleed in 1997 in een verzorgingshuis in Nijmegen, op een steenworp afstand van de plek waar hij in het klooster zat.
Koopman is een van de grotere strijders tegen de abortuswet geweest. Daarbij heeft hij soms bijzondere dingen uitgehaald (zoals het bezetten van een bouwkraan), maar hij vormde een schril contrast met sommige buitenlandse fanatici.
Zo werden in de Verenigde Staten regelmatig abortus-artsen doodgeschoten. Koopman wilde dan ook zeker geen ‘fanatiekeling’ genoemd worden, eerder een ‘gedreven man’.
Ondanks de inzet van Koopman is het terugdraaien van de abortuswet geen centimeter dichterbij gekomen. Sinds zijn acties zijn er wereldwijd tal van landen bijgekomen waar abortus is toegestaan. Zelfs Ierland, waar tot voor kort abortus verboden was, is sinds een referendum overstag.
Volgens de laatste tellingen woont 25 procent van de wereldbevolking nu in een land waar abortus nog niet is toegestaan.
Het bovenstaande artikel is geschreven voor de Maand van de Geschiedenis. Dit jaar heeft de maand het thema ‘Opstand’. In dit geval gaat het om een man die eigenhandig de opstand begint en zo lang mogelijk vol probeert te houden.
DEN HAAG – Rond de 250.000 mensen hebben vanmiddag op het Malieveld in Den Haag actie gevoerd tegen de veranderingen in de wao. FNV-voorzitter Johan Stekelenburg herhaalde nog eens de oproep aan de Tweede Kamer om het kabinetsvoorstel voor een versobering van de wao weg te stemmen. “Anders komen er maanden en maanden aan arbeidsonrust.”
Qua aantallen was de gezamenlijke demonstratie van FNV, CNV en MHP op het Malieveld een groot succes. Met een aantal tussen de 200.000 en 250.000 actievoerders was het de grootste demonstratie in de vakbondsgeschiedenis. De demonstratie verliep probleemloos.
Er leek vanmiddag geen einde te komen aan de lange stroom demonstranten onderweg naar het Malieveld. Op het station werden de actievoerders opgewacht door Fanfare De Erfernis. Door de drukte kostte het de meeste mensen nog een half uur om de laatste paar honderd meter naar het Malieveld af te leggen.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
“En in Groningen staan er nog steeds mensen op de trein te wachten om hierheen te komen”, zegt een vakbondsmedewerker tegen De Volkskrant die iedereen helpt om veilig over te steken. “U ziet, we doen er alles aan om ze uit de ziektewet te houden.”
Buiten het station was het een zee van petjes in verschillende kleuren. Roodwit was van ambtenarenbond Abvakabo en industriebond CNV deelt blauw-witte caps uit. Korte tijd later hebben mensen soms meerdere petjes op.
De politie bevestigt dat het aantal mensen dat vandaag naar Den Haag is gekomen rond de kwart miljoen mensen ligt. Maar een deel daarvan heeft het gratis NS-kaartje van de vakbond gebruikt om er een dagje Scheveningen van te maken of om naar Madurodam te gaan.
Toch wordt het aantal van een kwart miljoen aangehouden. En dat is een hele geruststelling voor FNV-voorzitter Johan Stekelenburg die eerder op de dag nog aangaf dat hij toch wel zenuwachtig was of het een succes zou worden. Na het PvdA-congres van vorige week lijkt er nauwelijks nog iets in de weg te staan om de aanpassingen in de wao tegen te gaan.
Waar draait het wao-conflict om?
De afgelopen jaren is het aantal mensen die arbeidsongeschikt is verklaard sterk toegenomen. Het aantal ligt nu rond de miljoen. Afgelopen zomer bepaalden regeringspartijen CDA en Partij van de Arbeid dat de duur van de wao ingekort moest worden en de uitkering omlaag. Ook zou er beter gekeken worden naar ‘passende arbeid’.
De bonden waren fel tegenstander van deze nieuwe plannen, ook nadat er een compromis op tafel kwam. Daarbij zouden de nieuwe regels alleen gelden voor nieuwe mensen in de wao. De nieuwe opzet werd goedgekeurd door de SER (met daarin Johan Stekelenburg, voorzitter van de FNV). Zijn achterban was het er niet mee eens.
Ook binnen de Partij van de Arbeid zorgden de plannen voor veel onrust. Vorige week was er congres waar de wao-aanpassingen besproken werden. Daar bleek toch 80 procent van de aanwezigen voor de veranderingen te zijn.
Toch sprak Stekelenburg de hoop uit dat de Tweede Kamer de plannen alsnog blokkeert.
“Bekijk de kabinetsplannen op hun inhoud. Kijk of ze steekhoudend zijn. Kijk of ze juridisch deugdelijk zijn. Maar vooral: beoordeel of ze rechtvaardig zijn. En wijs ze dan af óf, op zijn minst, stel ze ingrijpend bij.”
FNV-voorzitter Johan Stekelenburg
Havenwerkers
De woorden van Stekelenburg werden vooral goed ontvangen bij de delegatie uit de Rotterdamse haven, die al een paar dagen geleden het werk heeft neergelegd. Ze deden dat nadat eerder de rechter een stakingsverbod had afgekondigd.
Staking bij Quick Dispatch , Rotterdamse haven; overzicht bij Quick Dispatch , omhoogstaande kranen. Foto: Koen Suyk, Nationaal Archief/Anefo
De groep arriveerde rond een elf uur op het station en dat merkten de mensen ook. Vrijwilligers krijgen het met een megafoon nog maar net voor elkaar dat de groep niet in één keer opstoomt richting het Binnenhof. Uiteindelijk krijgt de groep een plekje redelijk vooraan bij het podium. “Die grote Kok is veel te klein om Nederland te naaie”, zingen ze luid. “Anders gaan we naar de haai, gaan we naar de haaie.”
Meer acties
Ambtenarenbond AbvaKabo heeft inmiddels de leden opgeroepen om morgen opnieuw het werk neer te leggen.
FNV-voorzitter Stekelenburg verwacht dat de arbeidsonrust nog maanden zal aanhouden als de Tweede Kamer volgende week bij de Algemene Politieke Beschouwingen akkoord gaat met het voorstel.
Hoe ging het verder?
Ondanks alle protesten gingen de aanpassingen van de wao (met enkele aanpassingen) alsnog door. “Ik ben nog steeds van mening dat het kabinet een verkeerde keuze heeft gemaakt”, zei oud-FNV-voorzitter Lodewijk de Waal dertig jaar na de demonstratie op het Malieveld in de Dagvantoen-podcast.
De vakbond zou enkele jaren later, in 2004, zelfs nog meer mensen op de been brengen. In dat jaar kwamen er 300.000 mensen af op de demonstratie tegen de plannen rondom het pensioen en met name de vervroegde uittreding (VUT). Op dat moment was de Waal voorzitter van de vakcentrale FNV.
ROTTERDAM – In de Rotterdamse haven zijn op verschillende plekken wilde acties uitgebroken. Dat gebeurde nadat de rechter kort daarvoor nieuwe prikacties, gericht tegen de kabinetsplannen rond de wao, had verboden. Hoeveel bedrijven er mee doen is niet duidelijk. Volgens de bonden zou ‘heel de haven plat liggen’. Havenorganisatie SVZ heeft het over vier bedrijven.
Nadat de rechter aan het begin van de middag een streep haalde door verdere vakbondsacties brak vervolgens bij meerdere bedrijven, op zijn Rotterdams gezegd, ‘de pleuris uit’.
Havenwerkers, die vrij snel op de hoogte waren van het nieuws verlieten de bedrijven om de straat op te gaan. De kranen bij overslagbedrijven gingen omhoog, als teken van actie.
Op het Marconiplein werd de weg geblokkeerd, de wijk Heijplaat was niet te bereiken en enkele honderden havenwerkers legden het verkeer stil rond het Waalhavengebied.
“De rechter heeft ons het laatste middel ontnomen tegen de WAO-plannen te protesteren. Dan vraag je om dit soort acties”, liet een havenwerker op het Marconiplein weten in De Volkskrant.
Staking in Rotterdamse haven; staking bij ECT
Datum 17 februari 1987. Foto: Rob Bogaerts, Nationaal Archief/Anefo
Zaak
Het kort geding was eerder deze week aangespannen nadat maandag de eerste prikacties in de Rotterdamse haven werden gehouden. De bonden waren van mening dat het ging om een conflict met de overheid, waarbij de bedrijven in de haven geen partij waren.
De rechter kwam vrij snel met zijn oordeel en koos daarbij de kant van de havenbedrijven. Mocht de bond alsnog oproepen tot een staking, dan hangt de bond een dwangsom van 100.000 gulden boven het hoofd.
De publieke tribune in de rechtszaal puilde uit met havenwerkers. Die lieten in woord en gebaar weten dat ze het niet eens waren met de uitspraak van rechter Ter Kuile. “Die Ter Kuile (de rechter, red.) heeft de kant van het kapitaal gekozen”, zegt een boze staker tegen De Volkskrant. “We hebben toch zeker stakingsrecht in Nederland of niet soms.”
Ook de bond zelf had maar weinig begrip voor de rechter.
“De chaos van nu is het gevolg van een hele domme uitspraak”
FNV-bestuurder Jan HeiliG
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Acties
De acties van vandaag zijn zeker niet de eerste stakingen van dit jaar. In juni en juli werden in vrijwel alle sectoren gestaakt in een strijd voor een betere cao. In die periode werd staken regelmatig als pressiemiddel gebruikt in het stukgoed, de bulkoverslag en de containeroverslag.
Tegelijkertijd werd in Den Haag het voorstel gedaan om de wao-duur te verkorten en de uitkering te verlagen. Afgelopen zaterdag ging een overgrote meerderheid van het PvdA-congres akkoord met de plannen zoals ze op tafel liggen, met enkele aanpassingen, zodat er een meerderheid in de Tweede Kamer is voor de plannen.
Komende zaterdag is er op het Malieveld een actie van de vakbonden FNV, CNV en MHP tegen de plannen rond de WAO.
In de Dagvantoen-podcast (Aflevering 1, oktober 2021) spreekt Jan Heilig uitgebreid over de wilde staking in de Rotterdamse haven na het kort geding. Het maakt deel uit van een bijdrage over de wao-acties in de zomer van 1991.
Jan Heilig, oud-vakbondsbestuurder in de haven van Rotterdam. Foto; Dave Datema
Jan Heilig in gesprek met Dagvantoen over de wilde acties in de haven van Rotterdam
Je hebt actievoerders, revolutionairen, provocerende mensen en domweg dwarsliggers. Ook Zuid-Holland heeft in de afgelopen eeuwen tal van opstandige mensen gekend. En die staan centraal tijdens de Maand van de Geschiedenis 2018.
Of het nu gaat om de beeldenstorm of het verzet; elke vorm van verzet of opstand heeft zijn eigen verhaal. En die verhalen worden in oktober 2018 allemaal uitgelicht.
Zoals altijd probeert Dag van Toen historische verhalen van toen in een ‘nieuw jasje te steken’. Dezelfde verhalen, maar dan alsof ze vandaag gebeurd zijn. De verhalen worden gebaseerd op boeken, kranten en onderzoek. De feiten zijn van toen, de blik van nu.
Voor de Maand van de Geschiedenis worden dit jaar dertig verhalen uitgelicht:
GORINCHEM – Zo’n 220 binnenvaartschepen hebben ter hoogte van Gorinchem en Woudrichem een deel van de Merwede geblokkeerd. De schippers proberen graanschepen van Granaria tegen te houden. De politie grijpt niet in, zolang het andere scheepvaartverkeer geen last heeft van de blokkade.
De schippers willen voorkomen dat de twee duwboten Robert en Duo kunnen uitvaren. Op die schepen zijn vijftig ME’ers aanwezig. Ook varen vier politieboten rond.
Volgens de schippers is d omvang van de blokkade een teken dat de bereidheid om actie te voeren groot is. In totaal liggen er nu ongeveer twintig rijen met tien tot vijftien schepen op de rivier bij Gorinchem en Woudrichem.
Een van de woordvoerders van de schippers stond de media te woord vanaf het Rotterdamse binnenvaartschip De Witte Zwaan.
“Alles wat leeg is zal naar Woudrichem varen. We hopen dat er nu eens zinnig onderhandeld kan worden over de kwestie”
(De Waarheid, 14-06-1988)
De politie heeft ondertussen de handen vol aan de actie. Niet alleen moet het scheepvaartverkeer veilig langs de blokkade geleid worden. Ook staan langs de kant tal van mensen die de actie van dichtbij willen zien.
Links de duwbakken van Granaria en rechts de actievoerende binnenvaartschippers. Foto: Rob Croes, Nationaal Archief/Anefo
Plan
Het Rotterdamse graan- en veevoerbedrijf Granaria vervoert veevoer om de schippersbeurs om. Minister Smit-Kroes heeft het bedrijf toestemming gegeven om de komende vijf jaar de verscheping in eigen beheer te nemen. Het bedrijf huurt zelf de schepen en het personeel in.
De binnenvaartschippers zijn daar woest over, omdat de schippersbeurs buitenspel wordt gezet. Die instantie is er verantwoordelijk voor dat de vracht evenredig wordt verdeeld over alle schippers. Dat is volgens de schippers noodzakelijk, omdat er sprake is van een overcapaciteit.
Blokkades
Het nieuws sloeg vorig jaar in als een bom bij de binnenvaart. Al direct nadat duidelijk werd dat Smit-Kroes toestemming had gegeven, gooiden schippers de beurzen van Amsterdam en Rotterdam plat. Bij de Open Havendagen werd de Nieuwe Maas geblokkeerd.
Twee maanden geleden vertrok het eerste Granaria-transport vanuit de Europoort. Maar meteen ging het ook mis. Bij Rozenburg werd het tegengehouden door een actie-boot van binnenvaartschippers. De gezagvoerder van de duwboot durfde vervolgens niet verder te varen.
Het transport werd een dag later weer tegengehouden. Tachtig schippers gingen vervolgens aan boord. De volgende dag maakte de politie daar met harde hand een einde aan. Ze werden met een waterkanon van het schip verdreven.
Ook in mei kwam het tot een botsing tussen schippers en de ME. Duwboot Robert was onderweg naar Enschede, toen het werd tegengehouden op de Nieuwe Maas.
De rijkspolitie te water probeerde een doorgang te forceren voor de duwboot.
“Zowel de duwboot als de ME komen onder een regen van rondvliegend hout, ijzeren buizen, verfzakjes en andere projectielen te liggen. Niemand wordt bij het schoonvegen van de duwbakken ontzien.”
(verslaggever Jack Kerklaan, Radio Rijnmond, 11-05-1988)
De blokkade van de rivier in Gorinchem kan gezien worden als een climax in het conflict tussen minsiter Smit-Kroes en de binnenvaartschippers. Maar voorlopig zijn de schippers dit keer in de meerderheid, in tegenstelling tot de vorige keren.
Hoe ging het verder?
De actie had succes. Minister Smit-Kroes ging met de schippers om de tafel en een paar dagen later was het ‘Akkoord van Gorinchem’ een feit.
Granaria besloot, op aandringen van de minister, om per 1 september niet langer met eigen duwbakken eigen transport te verzorgen. In ruil daarvoor kreeg het bedrijf een schadevergoeding van 9,4 miljoen gulden.
Dat was een bittere pil voor minister Smit-Kroes, want zei riep kort na het sluiten van het ‘vredesakkoord’ met de schippers dat het bedrag waarschijnlijk niet hoger zou uitvallen dan een half miljoen gulden.
Granaria verkoopt korte tijd later de graanactiviteiten en richt zich meer op noten en zuidvruchten.
Het systeem van de schippersbeurzen verdwijnt eind jaren ’90.
