SCHEVENINGEN – In de gevangenis van Scheveningen hebben mariniers een einde gemaakt aan een gijzeling van meerdere mensen die ruim vier dagen heeft geduurd. Dat is gebeurd zonder dat er ook maar één druppel bloed heeft gevloeid. De gijzelaars werden dagenlang vastgehouden in de kerkzaal van de gevangenis.
De bevrijding begon vanmorgen rond 04:00 uur.
“Om de gedetineerden te intimideren werd de ruimte met lichtfakkels en schijnwerpers in een zee van licht gezet en vuurden de met Uzi-machinepistolen bewapende mariniers enkele salvo’s af op het plafond. Om de paniek te vergroten schoot men van buiten op de kerkruiten.”
(Het Vrije Volk, 31-10-1974)
Volgens de Haagse hoofdcommissaris Peijster is het de eerste keer dat bij een gijzeling is gekozen voor een ‘harde lijn’. De politiechef spreekt van een volledig succes. De gijzelnemers hadden twee pistolen en enkele stiletto’s. Er is wel geschoten met de pistolen, maar er is niemand gewond geraakt.
Een van de gijzelnemers stak meteen zijn handen in de lucht, terwijl twee anderen dekking zochten. Alleen de Palestijn Nuri greep naar zijn wapen en wilde vechten.
Publiek kijkt toe tijdens de gijzeling van een kerkkoor in de gevangenis van Scheveningen. Foto: Hans Peters, Nationaal Archief/Anefo
De gijzeling
De gijzeling begon afgelopen zaterdagavond. In de kerkzaal was een optreden van een koor van de reclassering. In de zaal zaten dertien gevangenen, de koorleden, familieleden van de koorleden. Er waren vier kinderen onder de aanwezigen. Ook waren er twee ongewapende bewakers.
Wie zijn de gijzelnemers?
- Jan B.: Hij kondigde de gijzeling aan. Was vrij agressief. Zat een straf van zeven jaar cel uit voor een gijzeling in Espijk, samen met Daan Denie. Stond bekend als ‘uitbraakgevaarlijk’.
- Adnan N.: Palestijn. Zat vast voor een vliegtuigkaping, die eerder dit jaar eindigde op Schiphol. Stond samen met Sami T. terecht in het eerste terreurproces in Nederland.
- Mohammed K.: Algerijn. Zat twee jaar cel uit voor een gewelddadige overval in Rotterdam.
- Daan D.: Zat een straf uit van zeven jaar cel uit voor een gijzeling in Espijk in 1973.
Rond zeven uur ’s avonds sprong Brouwers op en schoot twee keer met een pistool. Ook de drie andere gijzelnemers sprongen op.
Brouwers riep dat iedereen op de grond moest liggen in één hoek van de ruimte. Een van de bewakers gaf de sleutels van de kerkzaal aan D..
De andere gedetineerden mochten zich toen aansluiten bij de gijzeling, maar daar deed niemand aan mee. Ze verlieten allemaal de kerkzaal. Een van de gevangenen kwam vervolgens een portofoon en een radio brengen.
Gijzeling in Scheveningse gevangenis; gehelmde politiemensen bij de gevangenis. Foto: Hans Peters, Nationaal Archief/Anefo
Eisen
Niet veel later kwamen de eisen van de gijzelnemers. Adnan N. eiste dat medekaper Sami T. zich bij het gezelschap mocht voegen. Verder werden er geen eisen gesteld. Zondagmorgen werd gevraagd om medicijnen, voedsel en melk voor de kinderen. Ook werd geëist dat de linkse activist Lucien van Hoesel als bemiddelaar zou optreden.
Van Hoesel kreeg een paar keer een briefje mee. Soms kwamen er ook kinderen of familieleden van het koor naar buiten. Maar na een paar uur dreigden de gijzelnemers pater de Bot dood te schieten.
Die middag meldde Sami T. zich via de portofoon bij de gijzelnemers. Hij meldde Adnan N., die zich ontpopte tot een van de twee leiders van de gijzelnemers, dat hij geen heil zag in de actie van zijn voormalig kompaan.
(Dit artikel gaat verder onder deze advertentie)
Inval
Na een gijzeling die 108 uur duurde kwamen bewapende mariniers van de Bijzondere Bijstands Eenheid de kerkzaal binnen.
De actie heeft slechts een paar minuten geduurd. De vier gijzelnemers werden compleet verrast. Adnan N. lag te slapen. Daan D. gaf zich meteen over. Jan B. gebruikte een van de gijzelaars nog als menselijk schild en probeerde te schieten. Zijn wapen weigerde.
Vrij snel lagen de vier gijzelnemers naakt en geboeid op de grond. Er waren toen nog enkele gijzelaars in de kerkzaal aanwezig.
Hoe ging het verder?
De wapens waren de gevangenis binnengesmokkeld door een Benedictijnenmonnik uit Oosterhout. Hij had een sterke band met Jan Brouwers en die had hem gevraagd om pistolen de gevangenis in te smokkelen. Hij werd veroordeeld tot anderhalf jaar cel. Daarna ging hij terug het klooster in. Volgens zijn advocaat was de broeder ‘verslaafd aan goed doen’.
Voor de Nederlandse overheid was het erg belangrijk dat de gijzeling goed afliep. Een maand eerder was er ook al een gijzeling, bij de Japanse ambassade. Daar wisten de gijzelnemers een vliegtuig met vrijgeleide te regelen. Dat zorgde voor wat imagoschade in het buitenland.
Minister van Justitie Dries van Agt was er alles aan gelegen om de zaak volledig tot een goed einde te brengen. Terwijl premier Den Uyl voorstander was van eindeloze gesprekken met de gijzelnemers, was Van Agt voorstander van hard ingrijpen. Uiteindelijk kreeg hij van de premier het groene licht.
Jan B. kreeg in 1980 gratie en werd politiek actief, voor de Rode Hulp, een linkse beweging. Daan D. pleegde na zijn straf nog een overval en werd weer opgepakt.
Adnan S. werd al in 1975 vrijgelaten, samen met Sami T. na een gijzeling in Tunesië. De gijzelnemers eisten daar de vrijlating van dertien medestrijders, waaronder de twee die in Nederland vastzaten. Knarsetandend ging de Nederlandse overheid akkoord.
Hoe het met K. afliep is niet duidelijk.
Het koor ging later dat jaar alweer zingen in de gevangenis. Die dienst werd geleid door bischop Simonis.
Bronnen:
Vrij Nederland – 04 juni 2014 – De vergeten gijzeling van Scheveningen
Het Vrije Volk – 31 oktober 1974 – Gijzelaars vrij, gevangenen gepakt
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 30-10-2019
Verhaalnummer: 158
