Skip navigation

Tag Archives: Schiedam

Meisje op brute wijze vermoord in park in Schiedam

SCHIEDAM – In het Beatrixpark in Schiedam is een 10-jarig meisje met geweld om het leven gebracht. Haar lichaam werd naakt in de bosjes gevonden. Waarschijnlijk is ze ook seksueel misbruikt. Een 11-jarig vriendje is, mogelijk door dezelfde dader, zwaar verwond.

Beide kinderen waren aan het spelen in het park. Volgens het jongetje werden hij en het meisje aangevallen door een man met een ‘pokdalig’ en ‘puisterig’ gezicht. Er is nog niemand aangehouden.

De twee kinderen werden door de man de meegenomen in de bosjes. Daar moesten ze zich uitkleden.

Eerst werd het jongetje zwaar mishandeld. Nadat hij roerloos bleef liggen werd het meisje misbruikt en vermoord. Nadat de man weer was vertrokken, ging het jongetje de bosjes uit, naakt en onder het bloed, en sprak een voorbijganger aan. Die belde de hulpdiensten.

Hoe het nu met de jongen gaat is niet bekendgemaakt. De politie heeft ‘voorzichtige eerste gesprekken’ gehad met het jongetje.

  • Het Beatrixpark in Schiedam. Foto: Google Streetview

Onderzoek

Het Beatrixpark in Schiedam was de rest van de middag afgesloten voor een groot onderzoek. Zo is ook de kinderboerderij, niet ver van de plek waar het 10-jarige slachtoffertje om het leven is gebracht, afgesloten.

De politie is bezig om het park minutieus uit te kammen. Mogelijk wordt zelfs nog door duikers in de vijver gezocht naar sporen.

De politie heeft inmiddels meerdere mensen gesproken die vanmiddag in het park waren. “Het is een opmerkelijke zaak”, zegt hoofd directrictsrecherche Mulder in de GPD-bladen. Het was druk en de bosjes zijn niet erg dicht. Mogelijk hebben meerdere mensen het voorval zien gebeuren.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Niet gevaarlijk

“Het park staat niet bekend als gevaarlijk”, zegt Mulder verder. “Er zijn wel regelmatig schennisplegers, zoals in elk park, maar er was geen aanleiding om er extra naar te kijken.”

Daar zijn een paar omstanders het niet mee eens. “Je kunt je kinderen nergens meer alleen laten”, zegt een vrouw, die middag op een brug bij het park in het Reformatorisch Dagblad. “Er gebeuren vaak dingen die het daglicht niet kunnen verdragen. Vorige week nog is er een jongen van zijn scooter geslagen.”

School

Beide kinderen zaten in groep zeven van de christelijke basisschool Kethel in Schiedam De gemeente heeft samen met de GGD ouders en kinderen opgevangen van de school.

“Er trekt een golf van emoties door de stad”, liet burgemeester Scheeres aan het ANP weten. Mogelijk wordt er op korte termijn ook nog een grote bijeenkomst georganiseerd.

“Dit gebeurde gewoon op klaarlichte dag”, gaat Scheeres veder. “Er waren volop mensen in het park en veel mensen die er doorheen naar huis fietsen. Tegen zoiets afgrijselijks kun je je niet wapenen.”

Hoe ging het verder?

Enkele dagen later komt de politie met een signalement. Dat komt wat later, omdat ze mogelijke getuigenissen niet willen beïnvloeden.

Meerdere mensen hebben die middag een man op een van de bankjes bij de kinderboerderij zien zitten. Hoewel het niet zeker is dat dit de dader is, wordt hij door meerdere mensen als een man met een ‘pokdalig’ gezicht beschreven. Dat komt ook overeen met het signalement dat de elf-jarige jongen heeft gegeven van de dader.

In de eerste drie weken na de Schiedammer Parkmoord, zoals het voorval is gaan heten, krijgt de politie meer dan 700 tips binnen. Maar het zorgt er niet voor dat het opschiet met het onderzoek.

Drie maanden later volgt een aanhouding. Een 31-jarige Vlaardinger, die eerder is veroordeeld voor kindermisbruik. Het is een man die als een van de eerste de hulpdiensten belde in het park, nadat hij het elfjarige jongetje uit de bosjes zag komen. Volgens de politie komt het signalement ‘enigszins’ overeen met het uiterlijk van deze verdachte: Cees B.

Signalement

Als drie maanden na de aanhouding Cees B. voor het eerst voor de rechter moet verschijnen in een zogeheten ‘regiezitting’, dan wordt het voor de media al snel duidelijk. Deze man lijkt in geen enkele manier op het signalement dat is verspreid door de politie.

Toch houdt de politie vast aan deze verdachte. Hij heeft drie keer een bekentenis afgelegd. Later heeft hij die ook drie keer weer ingetrokken. Op het lichaam van het slachtoffer werd geen DNA-materiaal van Cees B. aangetroffen.

Advocaat Taekema verzoekt de rechter om zijn cliënt vrij te laten, maar dat verzoek wordt afgewezen. Cees B. gaat naar het Pieter Baan Centrum, voor een onderzoek. Cees B. wordt verminderd toerekeningsvatbaar verklaard. Hij wordt veroordeeld tot 18 jaar cel en tbs met dwangverpleging.

Twijfels

In hoger beroep doet advocaat Taekema het verzoek om een nieuwe getuige te horen, die het heeft over een mogelijke andere dader. Ook dat verzoek wordt afgewezen. De vrouw zou zich hebben gemeld bij de politie, maar ze is nooit teruggebeld.

Peter R. de Vries komt in 2003 in een speciale televisieuitzending met een geheim rapport. Daarin maakt rechtspsycholoog Van Koppen gehakt van het politie- en justitieoptreden. Hij twijfelde openlijk aan het feit of B. het wel de moord heeft gepleegd.

Toch zorgt dat er niet voor dat Cees B. wordt vrijgelaten. Er is geen nieuw bewijs, bepaalt de Hoge Raad en dus hoeft de zaak niet heropend te worden.

Wik H.

In 2004 komt justitie met het bericht dat iemand anders, een 25-jarige man uit Hoek van Holland, de moord heeft bekend. Hij was opgepakt in een andere zaak.

De man, Wik H., bleek daderkennis te hebben en voldeed volledig aan het signalement. Later volgde ook nog een match in het dna-profiel.

Eind 2004 werd Cees B. vrijgelaten. Wik H. kreeg 20 jaar cel en tbs. Cees B. kreeg een schadevergoeding van 600.000 euro.

Nasleep

Daarmee was de zaak nog niet afgelopen. Alle betrokken partijen, zowel de politie en justitie als de rechtbank en het gerechtshof zijn onderzoeken gestart naar wat er verkeerd gegaan is. Bij de politie en justitie was er sprake van een tunnelvisie, waarbij tips en aanwijzingen dat er mogelijk een andere dader zou kunnen zijn dan Cees B. aan de kant werden geschoven.

Het politieonderzoek was ‘ongestructureerd’ en justitie had ‘onmiskenbare fouten’ gemaakt, zo was de conclusie van de Commissie Posthumus, die naar de rol van politie en justitie had gekeken.

Ook de rechtbank en het gerechtshof gingen niet vrijuit, vonden ze na eigen onderzoek. Als het bewijsmateriaal niet sluitend is, dan moet de rechter zelfstandig onderzoek doen, zo was de conclusie.

De zaak rondom de Schiedammer Parkmoord staat hoog in het lijstje met ‘grootste blunders’ binnen de rechtspraak en justitie, samen met onder meer de Puttense Moordzaak en de zaak rondom Lucia de B..

Wik H. zit nog steeds in een TBS-instelling. Een verzoek om op begeleid verlof te gaan werd in 2018 afgewezen.

Cees B. schreef een boek over de Schiedammer Parkmoord. Hij werd later alsnog veroordeeld voor het bezitten van kinderporno en seksueel misbruik van een minderjarige. Deze straf heeft hij uitgezeten.

Over ’tunnelvisie’ bij de politie, met name in de zaak rond de Schiedammer Parkmoord maakten de makers van Cardano deze podcast.

Bronnen:

Reformatorisch Dagblad – 23-06-2000 – Meisje vermoord in park Schiedam

GPD-bladen – 23-06-2000 – Brute moord op kind in Schiedams park

Reformatorisch Dagblad – 24-06-2000 – Nienke hield van het park

Reformatorisch Dagblad – 13-07-2000 – Ruim 700 tips na moord in Schiedam

Reformatorisch Dagbald – 11-09-2000 – Verdachte van moord op Nienke aangehouden

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 21 juni 2020

Verhaalnummer: 164

Eeuwenoude Schiedamse molen De Walvisch uitgebrand

SCHIEDAM – In het centrum van Schiedam is afgelopen nacht de eeuwenoude molen De Walvisch volledig uitgebrand. De 33 meter hogen molen aan de Westvest was een van de grootste stellingmolens ter wereld. Vanwege de vonkenregen, die bij de brand vrijkwam, zijn meerdere huizen in de buurt ontruimd.

Van de molen is haast niets meer over. De schade wordt geschat op een bedrag van rond de twee miljoen gulden.

Over de oorzaak van de brand is nog niets bekend, maar er zijn geen aanwijzingen voor brandstichting. Ook zijn er geen braaksporen.

Lichterlaaie

De brand werd ontdekt door omwonenden, rond tien over drie. Toen waren er al grote vlammen zichtbaar uit een van de ramen. Toen de brandweer arriveerde, stond De Walvisch al volledig in lichterlaaie.

“In zo’n molen is het kurkdroog en er zit veel hout in”, liet commandant Van Leeuwen weten aan het RD. “Verder werkt zo’n molen als een trekgat, ondanks dat er luiken in zitten. Uit vrees voor instortingsgevaar konden we de brand alleen van de buitenzijde bestrijden.”

Molenbrand De Walvisch – Youtube

Schade

Volgens de brandweer kan de molen zo goed als verloren worden beschouwd. Het binnenwerk is volledig vernietigd en het stenen gedeelte moet waarschijnlijk ook gesloopt worden. Volgens de brandweer zijn deze door de hitte aangetast.

De brandweer was niet al te hoopvol over de toekomst van de molen. Directeur Gunneweg van de Stichting De Schiedamse Molens ziet het wat minder somber in.

“Het is van zoveel afhankelijk. Hoe hebben  de wieken het gehouden en hoe is het staartstuk. Wat is over van het metselwerk aan de binnenkant van de molen. Dat hebben we nog niet kunnen inspecteren”

(J. Gunneweg, Volkskrant 15-02-1996)

Hoe groot de schade ook moge zijn, burgemeester Scheeres van Schiedam benadrukt dat de molen zeker terug zal keren in Schiedam.

“Dit moet alle Schiedammers diep in hun hart treffen, dat zo’n belangrijk stuk historie in vlammen opgaat.”

(Burgemeester Scheeres, Leidsch Dagblad, 15-02-1996)

Dat Scheeres daar niet alleen in staat bleek wel vandaag. De Stichting Schiedamse Molens werd platgebeld door bedrijven, fondsen en particulieren. “Iedereen biedt hulp aan”, liet Gunneweg aan het RD weten.

De molen is verzekerd tegen brand, maar de verwachting is dat de verzekering niet alle schade zal dekken.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Beveiligingsinstallatie

De brandweer benadrukte dat er misschien wel een kans was geweest om de schade aan de molen te voorkomen. De graanmolen had namelijk geen brandmeldinstallatie.

“Als brandweer heb je bij een brand in een molen alleen een kans als je er in een zeer vroegtijdig stadium bij bent. Nu waren we pas ter plekke toen de boel al in lichterlaaie. Als brandweer sta je dan machteloos”

(brandweercommandant Van Leeuwen, Rotterdams Dagblad – 15-02-1996)

Directeur Gunneweg van de Schiedamse molens geeft toe dat de stichting een grote fout heeft gemaakt om geen brandmelders te plaatsen. Dat plan was er wel, maar is nog niet uitgevoerd.

“Als stichting moeten we altijd woekeren met ons geld. We stonden op het punt om een definitief besluit over de aanleg van een brandmeldinstallatie te nemen. Achteraf geredeneerd had de rangschikking van onze investeringen misschien anders moeten zijn”, liet de directeur weten aan het RD.

De kosten voor een brandmeldinstallatie ligt tussen de 40.000 en 50.000 gulden. Drie andere molens van de stichting zijn onlangs wel voorzien van brandmelders.

  • Korenmolen De Walvisch (1971) in Schiedam – Foto: W.A. Korpershoek / WikiMedia

Molenstad

Schiedam staat bekend als de molenstad van Nederland. De Walvisch was een van de vijf belangrijke molens in de skyline van de stad. In totaal telde de stad ooit twintig molens.

De meeste molens werkten voor de jeneverstokerijen in de stad. Dat geldt ook voor de Walvisch, waar moet gemalen werd.

Het is niet de eerste keer dat De Walvisch wordt getroffen door een brand. In 1938 was dat ook al het geval. De afgelopen jaren werd de molen opgeknapt en zijn de wieken en de kap vervangen.

Die klus was twee maanden geleden afgerond. Die opknapbeurt heeft meer dan tien jaar in beslag genomen en werd betaald door sponsoren en vrijwilligers.

Hoe ging het verder?

De woorden van burgemeester Scheeres werden de waarheid. De Walvisch zou terugkeren en dat kwam’ie ook.

In 1999 ging de molen weer draaien en drie jaar later kon De Walvisch ook weer malen.

Een paar dagen na de brand werd er al een begin gemaakt met de ontmanteling van de molen. Dat was ook wel nodig ook, want de molen stond op instorten. De bewoners van zestien huizen moesten tijdelijk hun huis uit, vanwege dat instortingsgevaar.

Het ontmantelen was overigens in een paar dagen gebeurd. Vooral het demonteren van de wieken en het staartstuk was een imposante klus.

Vervolgens brak de inzamelingsactie voor de verwoeste molen pas echt los. Zo mochten mensen in eem bakje van de ladderwagen van de brandweer omhoog, om vandaar toe te kijken op de ravage. Dat leverde uiteindelijk al 1500 gulden op.

De eerste actiedag, bijna twee weken na de brand, leverde bijna negentigduizend gulden op, door de VSB-bank afgerond op een ton. Er waren tal van grote en kleine initiatieven. Oud-Schiedammer Hans van Breukhoven (Free Record Shop) heeft ook zijn hulp toegezegd.

Op de molendag in Schiedam, enkele maanden later, werd er weer veel geld opgehaald voor de herbouw.

In de nieuwe molen kwam een brandmeldinstallatie. Die werd toegezegd door een gespecialiseerd bedrijf.

Tegenwoordig is De Walvisch een museummolen, met een winkel. In 2017 werd de molen opnieuw verbouwd.

Bronnen:

De Volkskrant – 15-02-1996 – Historische molen in Schiedam door brand verwoest

Schiedamsche Courant (RD) – 15-02-1996 – Bergers ontmantelen Schiedams trots

Schiedamsche Courant (RD) – 15-02-1996 – ‘Brandmelders hadden De Walvisch kunnen redden’

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 17-08-1996

Verhaalnummer: 121

Mislukte aanslag op paspoortenfabriek Elba in Schiedam

SCHIEDAM – De politie heeft vannacht een aanslag op de Schiedamse drukkerij Elba voorkomen. In het gebouw in de ’s-Gravelandsepolder wordt het nieuwe omstreden model paspoort gedrukt. De activisten van het tot dusverre onbekende No Pasanar wilden het pand in brand steken.

Waarschijnlijk zijn de activisten gestoord door de politie. De Schiedamse politie werd gealarmeerd door de anti-inbraakinstallatie.

Volgens commissaris J.P. van Hoff van de gemeentepolitie in Schiedam zijn er jerrycans gevonden bij de drukkerij. Ook zijn er ontstekingen gevonden. Toen de politie ter plaatse kwam, waren de activisten al verdwenen.

De gevonden spullen zijn voor onderzoek overgebracht naar een laboratorium.

No Pasaran

De politie en de drukkerij zeggen dat ze geen enkel idee hebben wie er achter de aanslag zit. Bij NRC Handelsblad en de Volkskrant is een brief bezorgd van het ‘Revolutionair Commando No Pasaran’.

In de verklaring, die tien kantjes telt, zeggen de activisten dat er zes jerrycans benzine zijn gebruikt. Ook lagen er zes ladingen klaar om een ontploffing te veroorzaken.

De leden van No Pasaran (betekent: Verboden Toegang) houden Elba verantwoordelijk voor de invoering van het nieuwe fraudebestendige paspoort naar Europees model.

In de brief schrijft de actiegroep dat het nieuwe paspoort ‘een verscherping betekent van de repressieve functie van de staat’. Met het nieuwe paspoort is een grotere controle van de overheid op de burger mogelijk.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Strenge beveiliging

De nieuwe paspoorten worden gemaakt op een speciale afdeling van Elba, waar KEP gevestigd is, een samenwerking tussen Kodak, Elba en Philips. Er werken dertig mensen. Daarvan zijn er twaalf bezig met het ontwikkelen van de software voor het paspoort.

Hoe streng de beveiliging is bij Elba bleek deze week toen journalisten van het Nederlands Dagblad mochten rondkijken in de fabriek in Schiedam. Fotograferen was absoluut niet toegestaan en ook het personeel kan niet zomaar het pand in of uit. Het personeel van KEP wordt strikt gescheiden gehouden van de rest van het personeel in het Elba-pand.

Het nieuwe paspoort moet een einde maken aan de relatief makkelijke manier waarop het huidige paspoort nagemaakt kan worden. Nu kan de opgeplakte foto makkelijk verwisseld worden. Ook de persoonlijke gegevens kunnen makkelijk gewist worden.

De ontwikkeling van het paspoort is een race tegen de klok. Er wordt al vier jaar gewerkt aan het paspoort. In 1986 werd een contract gesloten met het consortium van Kodak, Elba en Pilips. Het nieuwe paspoort had op 1 januari ingevoerd moeten worden, maar het is nog steeds niet zeker of het paspoort zo fraudebestendig is als werd beloofd.

Hoe ging het verder?

Op de achtergelaten spullen bij de mislukte brandstichting bij Elba worden sporen gevonden van René Roemersma, een van de belangrijke leden van de ‘actiegroep’ Rara. Op 11 april 1988, minder dan drie maanden na de aanslag, worden in Amsterdam drie vrouwen en vijf mannen opgpakt.

In augustus wordt Roemersma veroordeeld tot vijf jaar cel voor de brandstichting bij Elba. In hoger beroep wordt hij vrijgesproken van aanslagen bij de Makro. De straf wordt teruggebracht tot anderhalf jaar cel, waarvan zes voorwaardelijk. Van de acht verdachten is hij de enige die wordt veroordeeld.

In 2010 gaf Roemersma toe dat hij ook achter de aanslagen bij de Makro zat in een aflevering van Andere Tijden. Die zaken waren verjaard en hij kon er niet meer voor vervolgd worden. Over andere aanlagen wilde hij  niets kwijt, zoals de aanslag op het huis van PvdA-staatssecretaris Kosto.

Het paspoort

Achteraf gezien was de aanslag bij Elba compleet onnodig. Het project had op zichzelf meer dan genoeg problemen. In april bleek dat de invoering van het paspoort opnieuw uitgesteld moest worden. De Tweede Kamer stelde daarna een onderzoekscommissie in die moest uitzoeken waar het misgegaan was. Later werd dat een enquêtecommissie.

Daaruit bleek dat de eisen niet duidelijk waren, er te weinig sturen was van de overheid. De ontwikkeling van het paspoort mag wel verder gaan, totdat blijkt dat in november 1988 het paspoort nog steeds niet door de tests heen kwam. Minister Hans van der Broek schrapt het contract met KEP. Een maand later gaat KEP BV failliet. Daarna komt er een nieuw paspoort van de Staatsdrukkerij.

De paspoortaffaire leidt bijna tot een politieke crisis, maar CDA en VVD vonden de zaak niet belangrijk genoeg om een crisis te riskeren. Minister van Eekelen van Defensie trad af. Hij was in het vorige kabinet als staatssecretaris van Buitenlandse Zaken verantwoordelijk voor het paspoort. Ook de toenmalige staatssecretaris Van der Linden (BuZa) moet aftreden.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Elba

Een van de grootste verliezers in het verhaal is mogelijk Wil Baard, directeur van drukkerij Elba, waar KEP gehuisvest was. Hij probeerde nog 60 miljoen gulden te krijgen, waar hij recht op zou hebben, maar hoe die zaak afgelopen is, is niet duidelijk.

In een terugblik, zo’n acht jaar later, vertelt Baard dat hij 115 mensen heeft moeten ontslaan door het hele debacle. Dat komt neer op vrijwel al het personeel bij Elba.

Hij zegt dat hij 35 miljoen gulden is kwijtgeraakt door de paspoortenaffaire. Hij start dan wel een nieuwe drukkerij Wilskracht, die tegenwoordig bekend staat onder de naam Drukburo.

Bronnen:

NRC Handelsblad – 26-01-1988 – Aanslag op drukkerij paspoorten verijdeld

Nederlands Dagblad – 26-01-1988 – ‘Paspoortenfabriek’ vol met geheimen

Het Vrije Volk – 27-01-1988 – Poging tot brandstichting bij paspoortdrukkerij Elba

Volkskrant – 27-01-1988 – Aanslag op drukkerij paspoorten mislukt

Het Vrije Volk – 05-03-1988 – Gepeperde schadeclaim van Elba voor overheid

Het Vrije Volk – 24-03-1988 – Felle Aanval

Trouw – 19-10-1996 – Paspoort zit in koffertje van drukker Baard

Wikipedia – Rene Roemersma

Wikipedia – Parlementaire enquete naar de Paspoortaffaire

Tekst: Dave Datema

Gepubliceerd op: 25 januari 2018

Verhaalnummer: 61

Schuldenloos Hermes/DVS geeft de strijd op: terug naar de amateurs

SCHIEDAM – De ploeg heeft geen schulden, was nog volop in de juridische strijd tegen de omstreden sanering, maar toch geeft het Schiedamse Hermes/DVS er de brui aan. De ploeg had door alle gebeurtenissen van de laatste weken nog maar zeven (!) spelers over. “Ons spelersbestand is zo afgebrokkeld dat we er geen gat meer in zien”, liet een verbouwereerde voorzitter Herman Stolk weten.

Volgens Stolk zou het onmogelijk zijn om met twee teams mee te doen aan de competitie. “Daarom hebben we besloten ons terug te trekken”, liet Stolk weten in het Algemeen Dagblad.

Van de zeventien profspelers waren er nog maar zeven over. En daarvan behoorden er maar twee tot ‘het eerste’ team.

Aan sportieve prestaties lag het niet bij Hermes/DVS. De ploeg werd het afgelopen seizoen vierde in de Tweede Divisie.

De afgelopen weken zagen ze bij Hermes/DVS clubtopscorer Kees van Kooten vertrekken naar het Franse Lille. Daarnaast kreeg Sije Visser een full-profcontract bij NEC. Dick van Nierop ging naar Excelsior. Ger Bakkes en Ties van Duppen vertrokken naar stadsgenoot SVV. Doelman Ton Ruts en Gerard Flaes hebben een nieuw onderkomen gevonden bij DFC.

“En we wilden ze niet tegenhouden”, gaat Stolk verder in het AD. “Het gaat ten slotte om hun toekomst.”

Duidelijk is het natuurlijk wel dat het zonder deze spelers zinloos is nog veder betaald voetbal te spelen. Voorop stond dat Hermes mensen die er beter van kunnen worden niet wil benaderen.”

Herman Stolk, Voorzitter van Hermes/DVS in het Algmeeen Dagblad (05-08-1971)

Strijd

Hermes/DVS is al weken met zeven andere clubs in gevecht met de KNVB tegen de eerder dit jaar aangekondigde sanering van de Tweede Divisie. Het nieuws kwam vandaag naar buiten, bij de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak die mede door Hermes/DVS was aangespannen.

Advocaat Fievez, die naast Hermes ook AGOVV, Drente, Limburgia, Noad, RBC, RCH en ZFC vertegenwoordigt, bracht het nieuws naar buiten. Hij wees erop dat hij voor de situatie zoals bij Hermes/DVS zich voordeed eerder al had gewaarschuwd.

Omdat het einde van de club als een Zwaard van Damocles boven hun hoofd hangt, zagen veel andere clubs er de mogelijkheid om voor de minimumprijs van drieduizend gulden goedkoop spelers bij deze clubs weg te halen.

  • Hermes/DVS tijdens het seizoen 1970/1971

Sanering

De plannen voor een sanering in het Nederlandse betaald voetbal spelen al enkele jaren. Veel kleinere clubs hadden moeite om rond te komen, maar ook veel grotere clubs hebben financiële problemen.

De FBO, de Federatie van Betaald Voetbal Organisaties, wees erop dat in het seizoen 1966/1967, vier jaar geleden, waren de inkomsten voor de clubs op basis van 22 thuiswedstrijden nauwelijks toereikend. In de jaren daarna zijn de kosten alleen nog maar gestegen, mede door de verhoging van de BTW van 12 naar 14 procent.

In maart kwam de FBO met het voorstel om het aantal profclubs in Nederland terug te brengen van 51 tot 38. De Tweede Divisie zou gaan verdwijnen en in de Eerste Divisie zouden twintig clubs gaan spelen. In totaal moesten er dertien clubs verdwijnen.

Het voorstel om te gaan saneren werd met 48 stemmen voor en 2 stemmen tegen aangenomen. Ook werd aangenomen dat er clubs die naar de amateurs moesten vertrekken konden rekenen op een financiële vergoeding, zodat ze schuldenloos aan het nieuwe seizoen zouden beginnen. Het geld voor dit saneringsfonds komt van de overheid en de toto.

Toeschouwers

Toch was er nogal wat onduidelijkheid bij de clubs. Want welke graadmeter zou de FBO gebruiken om te bepalen welke clubs er naar de amateurs zouden verdwijnen? Of zouden er fusies worden afgedwongen.

Een maand later kwam de FBO met een duidelijker plan. Omdat de clubs een functie hebben van ‘passieve recreatie’, moest het aantal toeschouwers in de afgelopen jaren de doorslag geven. Er werd een grens gelegd bij gemiddeld 3500 toeschouwers in de afgelopen jaren.

De ‘dertien probleemgevallen’ waren Baronie (Breda), EDO (Haarlem), Hermes/DVS (Schiedam), ZFC (Zaandam), NOAD (Tilburg), Limburgia (Brunssum), RCH (Heemstede), Gooiland (Hilversum), Drente (Klazienaveen), RBC (Roosendaal), Volewijckers (Amsterdam) en Fortuna Vlaardingen.

Het nieuws sloeg bij de dertien ‘veroordeelden’, zoals ze in de media genoemd werden, in als een bom. Clubs als Hermes/DVS waren woest, omdat zij volledig schuldenvrij waren, terwijl andere clubs, zelfs in de Eredivisie, soms diep in de rode cijfers zaten. Fortuna Vlaardingen wees naar Eredivisieclubs als DWS, Holland Sport en Go Ahead die miljoenenschulden hadden.

  • Vergadering in Den Haag over de sanering in de Tweede Divisie. V.l.n.r. B. Hoogeveen (Gooiland), C. Hilbrink (voorzitter financiele commissie FBO), J. Houdijk (Fortuna (Vlaardingen)) en mr. J. Hogewoning (FBO). Foto: Nationaal Archief/Anefo, maker: onbekend

De KNVB had de hoop dat de dertien clubs vrijwillig zouden meewerken aan een overstap naar de amateurs, maar kwam daarbij bedrogen uit. Alle dertien ‘degradatie’-clubs noemden het saneringsplan onaanvaardbaar.

Toch werd korte tijd later het saneringsplan met grote meerderheid aangenomen. In dat voorstel, dat met tweederde meerderheid van de Sectie Betaald Voetbal werd aanvaard, stond ook dat de clubs met harde hand teruggezet konden worden.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Rechtszaak

Een rechtszaak was onvermijdbaar. Het was nota bene Hermes/DVS die als eerste besloot om het besluit van de FBO en de KNVB via de rechter aan te vechten.

Het aantal clubs dat dreigde te degraderen werd overigens snel kleiner. Holland Sport fuseerde met ADO en Haarlem nam EDO over. De Volewijckers promoveerde naar de Eerste Divisie en ontsprong op die manier de dans. Door de fusie van ADO en Holland Sport kan ook Fortuna Vlaardingen blijven bestaan. Saillant detail was dat de Volewijckers en Fortuna Vlaardingen ook voor het saneringsplan stemden, toen duidelijk was dat zij in het betaald voetbal mochten blijven.

Baronie kon wel leven met de degradatie en SC Gooiland ging failliet. Daardoor bleven er nog acht ploegen over. Vandaag werd duidelijk dat het nog om zeven ploegen gaat, omdat Hermes/DVS ook vrijwillig de terugkeer maakt naar de amateurs.

Hoe ging het verder?

Met zeven clubs vond het kort geding van de ‘gevonnisten’ tegen de KNVB verder. Fievez benadrukte nog eens dat de clubs financieel gezond waren en dat op die grond een uitsluiting van het betaald voetbal regeltechnisch niet mogelijk was.

Advocaat Kaulingfreks van de KNVB bepleitte dat de clubs er juist beter van zouden worden in de amateurtak. Uit eerdere rapporten bleek al dat de clubs in de Tweede Divisie niet levensvatbaar zouden zijn.

Kaulingfreks weersprak dat er sprake was van het opzeggen van het lidmaatschap van het betaald voetbal, maar eerder terugplaatsen. Bovendien waren een paar weken eerder de regels nog aangepast, waardoor het terugplaatsen naar de amateurs plots wel mogelijk was.

De rechter stelde de KNVB in het gelijk. Ook al stond er in de statuten niets over het verwijderen van ploegen uit het betaald voetbal, die wel aan de eisen voldoen, toch zouden er bijzondere omstandigheden kunnen zijn waarin het lidmaatschap opgezegd mocht worden. Dat daarbij een overgroot deel van de clubs voor de sanering had gestemd, speelde daarbij ook een rol.

Naast de clubs zelf, waren ook de spelers die bij die clubs onder contract stonden de grote verliezers. Er was de mogelijkheid om een claim in te dienen, voor misgelopen inkomsten. Problematisch was alleen dat zij niet zomaar de overstap naar de amateurs mochten maken. Ook daar was een rechtszaak voor nodig om dit mogelijk te maken.

De clubs zelfs mochten aan de slag in de tweede en de derde klasse van de amateurs (de eerste klasse was het hoogste niveau).

Er kwam een onderzoek naar de mogelijkheid tot doorstroming tussen de amateurs en de profafdeling, maar dat leverde uiteindelijk niet al te veel op.

Hermes/DVS kwam terecht in de Tweede Klasse B, waar het kampioen werd. In de twee seizoenen daarna werd het tweede en eerste in de Eerste Klasse. Vervolgens verbleef het drie seizoenen in de Hoofdklasse, het nieuwe hoogste niveau van de amateurs.

In de jaren daarna werd het steeds wat minder. De ploeg daalde af naar de Eerste Klasse, begin jaren ’90 naar de tweede klasse, vervolgens de derde klasse en daarna de vierde klasse. In 2017 stopte Hermes/DVS met het zondagvoetbal.

Fortuna Vlaardingen redde het uiteindelijk ook niet in het betaalde voetbal. De ploeg speelde nog tien jaar in de Eerste Divisie, maar kwam nooit hoger dan de negende plek in de eindnotering. Ook de Volewijckers hielden in 1974 het betaald voetbal voor gezien, na drie seizoenen in de onderste regionen van de Eerste Divisie.  

Bronnen:

Tweede divisie. “De Volkskrant”. ‘s-Hertogenbosch, 17-03-1971. Geraadpleegd op Delpher op 02-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010880366:mpeg21:p013

Drastische sanering van betaald voetbal verwacht. “NRC Handelsblad”. Rotterdam, 15-03-1971. Geraadpleegd op Delpher op 02-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000032368:mpeg21:p001

“Algemeen Dagblad”. Rotterdam, 19-04-1971. Geraadpleegd op Delpher op 02-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBPERS01:002869015:mpeg21:p00001

Eerste divisie gaat uit 21 verenigingen bestaan. “Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland”. Leeuwarden, 07-06-1971, p. 19. Geraadpleegd op Delpher op 02-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010618739:mpeg21:p019

Litspraak kort geding vier dagen voor competitie-start „GEVONNISTEN” STERK IN AANVAL OP KNVB HDVS geeft strijd op. “De Volkskrant”. ‘s-Hertogenbosch, 05-08-1971. Geraadpleegd op Delpher op 03-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010848847:mpeg21:p011

Clubs geveld door tweede boek van nieuwe BW. “NRC Handelsblad”. Rotterdam, 12-08-1971. Geraadpleegd op Delpher op 03-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031728:mpeg21:p013

Veel publiek bij openingsspeelronde profcompetitie KNVB

ZUID-HOLLAND – Op 28 velden, verspreid over Nederland is vandaag de nieuwe profcompetitie van start gegaan. Afgelopen donderdag werd besloten om de competities van de NBVB (proftak) en de KNVB (amateurs) samen te voegen.

Het enthousiasme van het publiek voor de nieuwe profcompetitie was, gezien de toeschouwersaantallen, vrij groot. Sommige stadions waren voor het eerst sinds jaren uitverkocht. Het meeste publiek was er bij Ajax – VVV (2-3), waar 20.000 mensen naar het stadion waren gekomen.

De clubs zijn willekeurig verdeeld over vier Eerste Klassen. De ploegen worden aan het einde van het seizoen verdeeld in een Hoofdklasse en Eerste Klasse. De ploegen die in de Hoofdklasse zitten, worden later verdeeld in een Ere- en Eerste Divisie.

Publiek

Het conflict over profvoetbal ontstond eind vorig jaar, toen bleek dat de KNVB niet bereid was om betaald voetbal te organiseren. De Nederlandse Beroeps Voetbalbond (NBVB) werd opgericht, die een eigen competitie opstartte.

Aan het begin van dit seizoen begonnen tien clubs aan de eerste Nederlandse profcompetitie. Tegelijkertijd begon ook de KNVB-competitie. Na een paar maanden kreeg de KNVB door dat deze ‘voetbaloorlog’ slecht was voor de kwaliteit op de Nederlandse velden. Afgelopen donderdag werd daarom de strijdbijl begraven en gingen beide bonden samen verder. De twee lopende competities werden meteen stopgezet.

Van de tien al bestaande profclubs bleven er acht over. Zo gingen Den Haag en BVC Rotterdam samen verder als de Flamingo’s. Maar de snelle fusie zorgde voor nogal wat problemen.

* Haarlem – Alkmaar. Foto: Joop van Bilsen, Nationaal Archief/Anefo

Loten

Zo was er een uur voor het begin van de wedstrijd tegen Zwolsche Boys nog geen duidelijkheid over wie er zou spelen. In totaal gingen er 23 spelers naar Zwolle. Onderweg werd afgesproken dat er vijf spelers van het voormalige Den Haag zouden spelen en vijf spelers van BVC Rotterdam.

Voor de plek op het doel zou geloot worden tussen Wim Landman (R’dam) en Piet Kraak (Den Haag). Landman won de loting. Van de afspraak kwam weinig terecht. Landman speelde wel, maar trainer Franz Fuchs stelde uiteindelijk zeven Rotterdammers en maar vier Hagenaars op.

Ondanks de ongebruikelijke voorbereiding, wonnen de Flamingo’s met 5-0. De doelpunten waren van Stout, Clavan (2) en De Harder (2).

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

‘Profs tegen amateurs’

De verwachting was dat de NBVB-clubs een groot voordeel zouden hebben ten opzichte van de andere clubs, omdat zij de afgelopen maanden goede spelers hadden weggekocht. Maar in de praktijk bleek daar nauwelijks sprake van te zijn. Van de acht NBVB-clubs wisten er maar drie te winnen.

Ook is het opvallend dat alle Amsterdamse clubs (Ajax, BVC Amsterdam, Blauw Wit en DWS) allen hun eerste wedstrijd verloren.

Overige uitslagen

EERSTE KLASSE A

Roda Sport – Emma 1-2: De Dordtenaren van Emma moesten voor hun eerste wedstrijd op bezoek bij de fusieclub Roda Sport, een combinatie van Eerste klassers Bleijerheide en Kerkrade. Na tien minuten maakte Jongen de openingstreffer voor de Limburgers. Cor en Janus van der Gijp scoorden daarna de twee goals van Emma. Toeschouwers: 4.000

Stormvogels – Excelsior 1-1: Excelsior begon defensief aan de wedstrijd, maar kwam toch op achterstand via Stelling. In de laatste vijf minuten gooide de Kralingers alles op de aanval. Bij een hoekschop knikte Dijkgraaf de gelijkmaker binnen. Toeschouwers: 2.500

EERSTE KLASSE B

ADO – EDO 1-2: Een teleurstellend begin van de Haagse club. Beide wedstrijden speelden niet sterk, maar EDO uit Haarlem kwam wel op een 0-2 voorsprong, door doelpunten van Klein en Roodselaer. Valks maakte het enige doelpunt van ADO. Toeschouwers: 10.000

SVV – DWS 4-0: Binnen 15 minuten was deze wedstrijd al gespeeld. Köneman, Geel (vrije trap) en Van Pelt waren de doelpuntenmakers in de beginfase. Na rust scoorde Van Pelt nog een keer. Toeschouwers:  8.000

Brabantia – Sparta 3-2: In de KNVB-competitie had Brabantia nog geen wedstrijd gewonnen, maar vandaag speelde het de beste wedstrijd van het seizoen tot nu toe. De Spartanen stonden halverwege de tweede helft op een 3-0 achterstand (doelpunten Kruyssen, Bos en Mollen). De twee tegentreffers van Sparta in de slotfase maakten het nog spannend (twee doelpunten van Boot), maar de nederlaag was verdiend. Toeschouwers: 2.000

EERSTE KLASSE C

Feijenoord – Vitesse 2-1: De toeschouwers in de Kuip kregen een vrij matige wedstrijd te zien. Rechtsbuiten Daan den Bleyker was de uitblinker bij de thuisploeg. Hij maakte de eerste goal van Feijenoord. In de tweede helft verdubbelde Van der Heide de voorsprong. De aansluitingstreffer van Vitesse kwam kort voor tijd. Toeschouwers: 15.000

Blauw Wit – Hermes DVS 1-2: De Schiedammers kwamen in een vervelende wedstrijd via Van der Zee en Gudde op een 2-0 voorsprong. Ondanks de tegentreffer van Bommels, een kwartier voor tijd, kwam de Schiedamse winst in Amsterdam  niet meer in gevaar. Toeschouwers: 5.000

EBOH – PSV 2-2: De wedstrijd in Dordrecht ging beide kanten op. Voor rust was EBOH sterker. Het doelpunt van Scheurwater was dan ook verdiend. Na rust kwam PSV op dreef. Door doelpunten van Dillen en Fransen namen de Eindhovenaren een voorsprong. Uit een strafschop na een handsbal maakte EBOH via Hijbeek gelijk. Toeschouwers: 7.000

EERSTE KLASSE D

Xerxes – DFC 1-1: De Rotterdams-Dordtse tweestrijd eindigde onbeslist. DFC kwam via Versteeg op voorsprong. Coen Moulijn zette beide ploegen op gelijke hoogte. Toeschouwers: 7.000

Hoe ging het verder?

Eigenlijk was de fusie een groot succes. Bij de meeste clubs kwam meer publiek en het ‘voordeel’ dat de profclubs zouden hebben op de amateurs bleek niet zo groot te zijn.

Holland Sport (de naam die de Flamingo’s noodgedwongen kozen, omdat er al een voetbalclub met diezelfde naam was) was met de tweede plaats in de Eerste Klasse A de meest succesvolle ploeg.

In de vier klassen met veertien ploegen, plaatsten de eerste negen zich voor de Hoofdklasse, met uitzicht op de Ere- en Eerste Divisie. Holland Sport, Excelsior, Emma (Eerste Klasse A), Sparta, SVV (Eerste Klasse B), EBOH, Feijenoord (Eerste Klasse C), DFC (Eerste Klasse D) plaatsten zich voor de Hoofdklasse. Alleen Hermes DVS en Xerxes gingen naar de Eerste Klasse.

De competitie om het landskampioenschap (de vier koplopers van de Eerste Klassen speelden tegen elkaar) was een Brabants onderonsje. Willem II, NAC, PSV en Eindhoven speelden tegen elkaar. Willem II haalde het kampioenschap binnen.

Bronnen:

“Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad”. Rotterdam, 29-11-1954, p. 4

“De Telegraaf”. Amsterdam, 29-11-1954, p. 1.

“Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad”. Rotterdam, 26-11-1954, p. 1

Wikipedia – NBVB

Wikipedia – Landskampioenschap voetbal 1954-1955

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 28-11-2017

Verhaalnummer: 102

SVV haalt landskampioenschap binnen in bomvolle Kuip

ROTTERDAM/SCHIEDAM – De Schiedamse voetbalclub SVV heeft vanavond in een bomvolle Kuip het landskampioenschap in de wacht gesleept. Door de 3-1 overwinning op Heerenveen eindigen de Gorzenploeg bovenaan in de Kampioensdivisie. Het Feijenoord-stadion barstte bijna uit de voegen door de grote supportersschare. Het officiële toeschouwersaantal werd vastgesteld op 69.300, een absoluut record.

De beslissende wedstrijd (die al naar het Feijenoord-stadion verplaatst was vanwege de grote belangstelling) was binnen een paar dagen uitverkocht. Maar daarbij was geen rekening gehouden met de Friese aanhang. Om ook de Friezen een plekje te geven, werden noodtribunes geplaatst.

Lenstra

Waarschijnlijk was een groot deel van de supporters gekomen om Abe Lenstra aan het werk te zien. De sterspeler van de Friezen was niet altijd zichtbaar, maar als hij in balbezit was, ging er een golf van opwinding door het stadion.

“En zij kregen waar voor hun geld. Het was een wonder het gladde gemak te zien, waarmee Abe voetbalde. Zo zonder inspanning ogenschijnlyk, zo zonder verbetenheid ook. Vaak wandelde Abe over het veld of hij aan alles dacht behalve het spel, waaraan hij op die ogenblikken nauwelijks deelnam, Maar dan was er ’t moment, dat hy de bal toegespeeld kreeg. En dan – meet een simpele beweging van Abe’s been, lichaam of hoofd, zwiepte die bal ineens langs en hele rits SVV’ers heen.”

(Het Vrije Volk, 07-06-1949)
Abe Lenstra, WikiMedia

Maar Lenstra alleen kon de Friezen niet aan de titel helpen. De Friezen die bij winst nog zeker zouden zijn van een beslissingswedstrijd om de titel, kregen de eerste kans van de wedstrijd, maar hadden de pech dat doelman Tiemen Veenstra geen beste dag had.

Na tien minuten vuurde Rinus Gosens een schot op Veenstra, die vervolgens door de doelman zelf in de goal getikt werd. Bij de tweede goal glipte de bal door de armen én de benen van de keeper (doelpunt: Henk Könemann).

Friese druk

Kort daarop liet Lenstra voor het eerst van zich horen. Hij wist vanuit een lastige hoek de bal zo te raken, dat de bal op de lat belandde.

Vooral na rust probeerde Heerenveen er nog een wedstrijd van te maken. Een combinatie tussen Marten Brandsma en Lenstra zorgde ervoor dat doelman Hans Opschoor moest optreden. Enkele miniuten later was de goalie kansloos, toen Marten Brandsma van dichtbij kon binnentikken.

Maar terwijl Heerenveen op zoek ging naar de gelijkmaker, viel de goal aan de andere kant. Jan Schrumpf zette Könemann alleen voor het doel, die bekwaam afrondde (3-1).

Slotoffensief

In de daaropvolgende fase was er nog wel druk van Heerenveen, dat met Lenstra en Molenaar (paal) nog wel twee keer in de buurt van een doelpunt kwam.

Ondertussen hadden zich rondom het veld vele honderden suppoosten met rode petjes zich voor de hekken geplaatst, om te voorkomen dat het publiek bezit van het veld zou nemen.

Na het laatste fluitsignaal kreeg aanvoerder Arie de Bruijn een grote krans opgehangen en werd hij op de schouders van zijn ploeggenoten naar de kleedkamer gedragen.

SVV kampioensteam. Bron: Voetballegends

Promovendus

Wat het kampioenschap extra knap maakt, is dat SVV dit seizoen als promovendus actief was in de Eerste Klasse. Maar de ploeg van Kees van Dijke eindigde bovenaan, in een competitie waarin ook Xerxes (Rotterdam), Ajax (Amsterdam), DOS (Utrecht) en Sparta (Rotterdam) actief waren.

De zes districtskampioenen maakten vervolgens in een competitie uit wie zich daarna landskampioen mocht noemen. Daarin bleek BVV uit ’s-Hertogenbosch de grootste concurrent. Die ploeg eindigde uiteindelijk als tweede, met twee punten achterstand op SVV.

SVV is een van de grootste voetbalclubs uit de regio, dat qua ledental niet ver achter clubs als Sparta, Feijenoord en RFC ligt. De ploeg die nu landskampioen is geworden, bestaat vooral uit spelers die afkomstig zijn uit de Schiedamse wijk De Gorzen.

De ploeg speelt inmiddels niet meer in die wijk, de club was te groot geworden voor de accommodatie, maar de band met de Schiedamse wijk blijft bestaan. Tijdens de huldiging, in open rijtuigen, kregen de spelers enorme bakken met serpentine te verwerken, toen ze door De Gorzen reden.

Hoe ging het verder?

Het kampioenschap moest natuurlijk wel gevierd worden en dat gebeurde ook. Naast de rijtocht volgde ook nog een huldiging in het Passagetheater.

Fietsenhandelaar Soomers schonk alle spelers een nieuwe fiets, een enorm cadeau voor die tijd. Het cadeau was zo groot, dat zelfs de KNVB er niet blij mee was.

Drie weken later speelde SVV tegen Quick Nijmegen, de bekerwinnaar. Het bleek uiteindelijk de eerste ‘Supercup’ te zijn. SVV won met 2-0.

SVV kreeg in de jaren ’80 steeds meer moeite om het hoofd boven water te houden. Uiteindelijk werd de club gered door autohandelaar Van Dijk. Dankzij zijn financiële injectie promoveerde de club naar de Eredivisie, maar dat was in feite het begin van het einde.

Sportpark Harga voldeed niet aan de eisen die aan wedstrijden in de Eredivisie werden gesteld. De ploeg moest daarom uitwijken naar andere stadions. De meeste thuiswedstrijden werden daarom gespeeld in het Feyenoord-stadion, maar dat was voor veel SVV-supporters een stap te ver.

Waar de eerste wedstrijden nog ruim bezocht werden, kwamen er vooral na de winterstop nog nauwelijks toeschouwers. Zo trok de wedstrijd SVV – Roda JC slechts 350 toeschouwers. Daarmee heeft de club ook het record voor het minste aantal toeschouwers in de Kuip (voor een wedstrijd die wel toegankelijk was).

De club fuseerde vervolgens met Dordrecht’90 (nadat fusieplannen met Feyenoord en Sparta op niets uitliepen). Daar werd de naam SVV vrij snel uit de clubnaam verwijderd.

In het amateurvoetbal was SVV (na een fusie met SMC) vrij lang op een hoog niveau actief. Maar ook daar zakte de ploeg weg, met als dieptepunt dit seizoen. In april van dit jaar werden zowel het eerste zaterdag- als zondagelftal uit de competitie gehaald. Komend seizoen wordt alle aandacht gevestigd op de zaterdagafdeling en is er geen prestatieve zondagafdeling meer.

Bronnen:

Voetballegendes – SVV

Voetbal International – Jan van Schijndel, de vergeten international

Voetbal International – SVV zwaait zijn geschiedenis uit

Het Vrije Volk – 07-06-1949 – SVV is voetbalkampioen van Nederland

Nieuwsblad van Friesland – 07-06-1949 – Heerenveen werd door iets beter SVV uitgeschakeld

Het Parool – 07-06-1949 – SVV nam laatste hindernis naar titel; 3-1 tegen Heerenveen

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 20-08-2019

Verhaalnummer: 122

Duizenden mannen in Rotterdam en Schiedam meegenomen voor ‘Arbeitseinsatz’

ROTTERDAM – In Rotterdam en delen van Schiedam zijn vandaag duizenden mannen weggevoerd richting Duitsland. In een officiële verklaring van de autoriteiten staat dat de mannen worden ingezet in Duitse fabrieken.

Op tal van plekken in de stad zijn grote groepen mannen onderweg naar de verzamelplaatsen, die door de autoriteiten worden ingericht. De mannen worden begeleid door een grote groep soldaten. Het zou gaan om zo’n 8.000 soldaten bij de hele actie.

Soldaten trekken van straat naar straat en slaan geen huis over. Op veel plekken worden ook grondige huiszoekingen verricht.

  • Onder dwang worden burgers weggevoerd over de Oostzeedijk-Beneden. Foto: Johannes van Rhijn, Stadsarchief Rotterdam

Vandaag zijn de mannen uit de buitenste randen van Rotterdam en Schiedam overgebracht naar de verzamelplaatsen. De verwachting is dat het centrum van Rotterdam morgen aan de beurt is.

Befehl

De actie begon gisteravond. Alle belangrijke bruggen in de stad werden afgesloten. Het is daardoor nagenoeg onmogelijk om Rotterdam uit te komen. Ook was telefoonverkeer niet langer mogelijk. In de stad werd ook een pamflet verspreid.

Vanmorgen moesten alle mannen van 17 tot en met 40 jaar langs de kant van de weg gaan staan. Ze moesten warme kleding, schoenen, dekens en eetgerei meenemen. Andere familieleden, zoals vrouwen en kinderen, mochten niet naar buiten. Mannen die probeerden te vluchten zouden beschoten worden.

In het pamflet stond verder dat de dagelijkse vergoeding zou bestaan uit ‘goeden kost, rookartikelen en vijf gulden’.  Ook voor de achterblijvende familieleden zou worden gezorgd.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Verzamelplaatsen

De mannen worden verzameld op ongeveer tien plekken in en om Rotterdam, zoals bij De Kuip, de Sluisjesdijk, het Nenijto-terrein, de Beurs en het belastinggebouw. Hoe de mannen naar Duitsland vervoerd zullen worden is nog niet geheel duidelijk, maar een deel gaat waarschijnlijk over het spoor en over het water.

“In boten in de Lek- en IJsselhaven en in de nieuwe marinierskazerne aan het Toepad werden de mensen samengebracht. In de loop van vandaag vertrekken er grote groepen te voet in de richting Gouda”, 

(De Vrije Pers, 11-11-1944)

Of er mannen zijn ontsnapt aan hun lot is niet duidelijk.

Hoe ging het verder?

De schattingen zijn dat bij de razzia van Rotterdam tussen de 52.000 van de 70.000 mannen uit Rotterdam en Schiedam zijn weggevoerd. Het was de eerste grote razzia van ons land. Bij latere razzia’s, was de verrassing minder groot en lukte het meer mensen om te ontsnappen of te verstoppen.

Van de 50.000 opgepakte mannen gingen er 20.000 te voet naar Utrecht, 20.000 per schip en 10.000 per trein. De meeste mannen gingen naar Duitsland, maar een deel (10.000) kwam in het oosten van Nederland terecht.

  • De razziagebieden en de verzamelplaatsen. Op 10 november 1944 werd de razzia uitgevoerd in Schiedam en in de gedeelten van Rotterdam die buiten de zwarte lijn gelegen zijn. Op 11 november werd de razzia uitgevoerd in het stads­gedeelte binnen de zwarte lijn. Beeld: NIOD

Reden

Wat nu de belangrijkste reden was voor de razzia was, is moeilijk te achterhalen. Er waren meerdere, vanuit Duits perspectief, goede redenen te verzinnen om de mannen uit Rotterdam te halen.

Officieel hadden de Duitsers manschappen nodig om de gehavende oorlogsindustrie op peil te houden.

Daarnaast is door de oprukkende geallieerden in het zuiden de groep mannen een mogelijk gevaar voor de Duitsers. Deze mannen konden in verzet komen en het verdedigen van Rotterdam lastig maken. Hoe groot die angst is, blijkt wel uit de brief die NSB-burgemeester Müller een dag na de razzia naar zijn aanhangers stuurt. Hij vraagt daarin of iedereen wil zorgen dat ze een fiets bij de hand hebben, omdat een vlucht uit Rotterdam wel eens heel plots en snel moet kunnen plaatsvinden.

Van de 52.000 afgevoerde Rotterdammers kwamen er 410 om het leven. In totaal kwamen in Duitsland tussen de 24.500 en 29.000 Nederlandse dwangarbeiders om het leven.