Skip navigation

Category Archives: Historische verhalen

Kwart miljoen mensen op Malieveld voeren actie tegen wao-plannen

DEN HAAG – Rond de 250.000 mensen hebben vanmiddag op het Malieveld in Den Haag actie gevoerd tegen de veranderingen in de wao. FNV-voorzitter Johan Stekelenburg herhaalde nog eens de oproep aan de Tweede Kamer om het kabinetsvoorstel voor een versobering van de wao weg te stemmen. “Anders komen er maanden en maanden aan arbeidsonrust.”

Qua aantallen was de gezamenlijke demonstratie van FNV, CNV en MHP op het Malieveld een groot succes. Met een aantal tussen de 200.000 en 250.000 actievoerders was het de grootste demonstratie in de vakbondsgeschiedenis. De demonstratie verliep probleemloos.

Er leek vanmiddag geen einde te komen aan de lange stroom demonstranten onderweg naar het Malieveld. Op het station werden de actievoerders opgewacht door Fanfare De Erfernis. Door de drukte kostte het de meeste mensen nog een half uur om de laatste paar honderd meter naar het Malieveld af te leggen. 

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

“En in Groningen staan er nog steeds mensen op de trein te wachten om hierheen te komen”, zegt een vakbondsmedewerker tegen De Volkskrant die iedereen helpt om veilig over te steken. “U ziet, we doen er alles aan om ze uit de ziektewet te houden.”

Buiten het station was het een zee van petjes in verschillende kleuren. Roodwit was van ambtenarenbond Abvakabo en industriebond CNV deelt blauw-witte caps uit. Korte tijd later hebben mensen soms meerdere petjes op.

De politie bevestigt dat het aantal mensen dat vandaag naar Den Haag is gekomen rond de kwart miljoen mensen ligt. Maar een deel daarvan heeft het gratis NS-kaartje van de vakbond gebruikt om er een dagje Scheveningen van te maken of om naar Madurodam te gaan. 

Toch wordt het aantal van een kwart miljoen aangehouden. En dat is een hele geruststelling voor FNV-voorzitter Johan Stekelenburg die eerder op de dag nog aangaf dat hij toch wel zenuwachtig was of het een succes zou worden. Na het PvdA-congres van vorige week lijkt er nauwelijks nog iets in de weg te staan om de aanpassingen in de wao tegen te gaan. 

Waar draait het wao-conflict om?

De afgelopen jaren is het aantal mensen die arbeidsongeschikt is verklaard sterk toegenomen. Het aantal ligt nu rond de miljoen. Afgelopen zomer bepaalden regeringspartijen CDA en Partij van de Arbeid dat de duur van de wao ingekort moest worden en de uitkering omlaag. Ook zou er beter gekeken worden naar ‘passende arbeid’. 

De bonden waren fel tegenstander van deze nieuwe plannen, ook nadat er een compromis op tafel kwam. Daarbij zouden de nieuwe regels alleen gelden voor nieuwe mensen in de wao. De nieuwe opzet werd goedgekeurd door de SER (met daarin Johan Stekelenburg, voorzitter van de FNV). Zijn achterban was het er niet mee eens. 

Ook binnen de Partij van de Arbeid zorgden de plannen voor veel onrust. Vorige week was er congres waar de wao-aanpassingen besproken werden. Daar bleek toch 80 procent van de aanwezigen voor de veranderingen te zijn. 

Toch sprak Stekelenburg de hoop uit dat de Tweede Kamer de plannen alsnog blokkeert.

“Bekijk de kabinetsplannen op hun inhoud. Kijk of ze steekhoudend zijn. Kijk of ze juridisch deugdelijk zijn. Maar vooral: beoordeel of ze rechtvaardig zijn. En wijs ze dan af óf, op zijn minst,  stel ze ingrijpend bij.”

FNV-voorzitter Johan Stekelenburg

Havenwerkers

De woorden van Stekelenburg werden vooral goed ontvangen bij de delegatie uit de Rotterdamse haven, die al een paar dagen geleden het werk heeft neergelegd. Ze deden dat nadat eerder de rechter een stakingsverbod had afgekondigd.

  • Staking bij Quick Dispatch , Rotterdamse haven; overzicht bij Quick Dispatch , omhoogstaande kranen. Foto: Koen Suyk, Nationaal Archief/Anefo

Lees verder: Wilde acties in Rotterdamse haven na stakingsverbod door rechter

De groep arriveerde rond een elf uur op het station en dat merkten de mensen ook. Vrijwilligers krijgen het met een megafoon nog maar net voor elkaar dat de groep niet in één keer opstoomt richting het Binnenhof. Uiteindelijk krijgt de groep een plekje redelijk vooraan bij het podium. “Die grote Kok is veel te klein om Nederland te naaie”, zingen ze luid. “Anders gaan we naar de haai, gaan we naar de haaie.”

Meer acties

Ambtenarenbond AbvaKabo heeft inmiddels de leden opgeroepen om morgen opnieuw het werk neer te leggen.

FNV-voorzitter Stekelenburg verwacht dat de arbeidsonrust nog maanden zal aanhouden als de Tweede Kamer volgende week bij de Algemene Politieke Beschouwingen akkoord gaat met het voorstel.

Hoe ging het verder?

Ondanks alle protesten gingen de aanpassingen van de wao (met enkele aanpassingen) alsnog door. “Ik ben nog steeds van mening dat het kabinet een verkeerde keuze heeft gemaakt”, zei oud-FNV-voorzitter Lodewijk de Waal dertig jaar na de demonstratie op het Malieveld in de Dagvantoen-podcast.

De vakbond zou enkele jaren later, in 2004, zelfs nog meer mensen op de been brengen. In dat jaar kwamen er 300.000 mensen af op de demonstratie tegen de plannen rondom het pensioen en met name de vervroegde uittreding (VUT). Op dat moment was de Waal voorzitter van de vakcentrale FNV.

Bronnen:

De Volkskrant – 07-10-1991 – Demonstreren doe je niet, demonstreren overkomt je

Trouw – 07-10-1991 – Protest tegen WAO-plan onverwacht succes

Algemeen Dagblad – 07-10-1991 – De Vries; geen bijstelling plannen

Wilde acties in Rotterdamse haven na stakingsverbod door rechter

ROTTERDAM – In de Rotterdamse haven zijn op verschillende plekken wilde acties uitgebroken. Dat gebeurde nadat de rechter kort daarvoor nieuwe prikacties, gericht tegen de kabinetsplannen rond de wao, had verboden. Hoeveel bedrijven er mee doen is niet duidelijk. Volgens de bonden zou ‘heel de haven plat liggen’. Havenorganisatie SVZ heeft het over vier bedrijven. 

Nadat de rechter aan het begin van de middag een streep haalde door verdere vakbondsacties brak vervolgens bij meerdere bedrijven, op zijn Rotterdams gezegd, ‘de pleuris uit’.

Havenwerkers, die vrij snel op de hoogte waren van het nieuws verlieten de bedrijven om de straat op te gaan. De kranen bij overslagbedrijven gingen omhoog, als teken van actie.

Op het Marconiplein werd de weg geblokkeerd, de wijk Heijplaat was niet te bereiken en enkele honderden havenwerkers legden het verkeer stil rond het Waalhavengebied. 

“De rechter heeft ons het laatste middel ontnomen tegen de WAO-plannen te protesteren. Dan vraag je om dit soort acties”, liet een havenwerker op het Marconiplein weten in De Volkskrant. 

  • Staking in Rotterdamse haven; staking bij ECT Datum 17 februari 1987. Foto: Rob Bogaerts, Nationaal Archief/Anefo

Zaak

Het kort geding was eerder deze week aangespannen nadat maandag de eerste prikacties in de Rotterdamse haven werden gehouden. De bonden waren van mening dat het ging om een conflict met de overheid, waarbij de bedrijven in de haven geen partij waren. 

De rechter kwam vrij snel met zijn oordeel en koos daarbij de kant van de havenbedrijven. Mocht de bond alsnog oproepen tot een staking, dan hangt de bond een dwangsom van 100.000 gulden boven het hoofd. 

De publieke tribune in de rechtszaal puilde uit met havenwerkers. Die lieten in woord en gebaar weten dat ze het niet eens waren met de uitspraak van rechter Ter Kuile. “Die Ter Kuile (de rechter, red.) heeft de kant van het kapitaal gekozen”, zegt een boze staker tegen De Volkskrant. “We hebben toch zeker stakingsrecht in Nederland of niet soms.”

Ook de bond zelf had maar weinig begrip voor de rechter.

“De chaos van nu is het gevolg van een hele domme uitspraak”

FNV-bestuurder Jan HeiliG

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Acties

De acties van vandaag zijn zeker niet de eerste stakingen van dit jaar. In juni en juli werden in vrijwel alle sectoren gestaakt in een strijd voor een betere cao. In die periode werd staken regelmatig als pressiemiddel gebruikt in het stukgoed, de bulkoverslag en de containeroverslag.

Tegelijkertijd werd in Den Haag het voorstel gedaan om de wao-duur te verkorten en de uitkering te verlagen. Afgelopen zaterdag ging een overgrote meerderheid van het PvdA-congres akkoord met de plannen zoals ze op tafel liggen, met enkele aanpassingen, zodat er een meerderheid in de Tweede Kamer is voor de plannen. 

Komende zaterdag is er op het Malieveld een actie van de vakbonden FNV, CNV en MHP tegen de plannen rond de WAO. 

In de Dagvantoen-podcast (Aflevering 1, oktober 2021) spreekt Jan Heilig uitgebreid over de wilde staking in de Rotterdamse haven na het kort geding. Het maakt deel uit van een bijdrage over de wao-acties in de zomer van 1991.

  • Jan Heilig, oud-vakbondsbestuurder in de haven van Rotterdam. Foto; Dave Datema
Jan Heilig in gesprek met Dagvantoen over de wilde acties in de haven van Rotterdam

Bronnen:

De Volkskrant – 03-10-1991

Advocaat (SVV Dordrecht’90) is er klaar mee na zoveelste botsing met voorzitter

DORDRECHT – Een dag voordat het Eredivisieseizoen begint, is trainer/coach Dick Advocaat opgestapt bij fusieclub SVV/Dordrecht’90. Advocaat en voorzitter Kees den Braven verschilden teveel van inzicht over het te voeren beleid.

Advocaat (43) wilde niet teveel zeggen over het conflict met de excentrieke voorzitter.

“De voorzitter heeft gedachten over hoe de club moet draaien. Ik heb die ook. Omdat onze ideeën nogal uit elkaar liepen, hebben wij besloten er een eind aan te maken”

(NRC Handelsblad – 21-08-1991)

Volgens De Telegraaf botsten Advocaat en Den Braven meerdere keren met elkaar over het te voeren beleid.

“Mijn uitgangspunt is, dat alles binnen en rond de spelersgroep functioneert. Naar mijn inzichten, omdat als er iets misgaat, alleen ik daarvoor verantwoordelijk gesteld kan worden. Zo was ik ook bij mijn vroegere clubs Haarlem en SVV gewend te werken, omdat het de enige manier is om als hoofdcoach goed uit de verf te komen. Helaas dacht Den Braven daar anders over en daaruit heb ik mijn conclusies getrokken.”

(Telegraaf, 21-08-1991)

Volgens Trouw zou Advocaat vorige week zijn ontploft, toen hij hoorde dat Michel Langerak voor een half jaar verhuurd zou worden aan VVV. Langerak was volgens Advocaat de enige kopspecialist uit de selectie.

Advocaat zou ook woest geworden zijn om het briefje van Den Braven dat alle spelers hadden gekregen dat ze het dit seizoen moesten doen op twee paar schoenen. Volgens de trainer waren er zeker vier nodig. Die moesten de spelers dan maar uit eigen zak betalen.

Ook eiste Den Braven dat de training deze week een uur later zou beginnen, omdat één speler, Romeo Wouden, niet eerder vrij kreeg van zijn andere werkgever. Die werkgever was Den Braven zelf; Wouden werkte parttime bij Den Braven in Oosterhout.

Doelman Joop Hiele en Peter Barendse, die ook al met Advocaat samenwerkten bij SVV, probeerden de trainer nog over te halen om in Dordrecht te blijven, tijdens een bezoek aan Voorburg, maar die poging leverde niets op.

Advocaat, die de functie als coach combineerde met de functie van assistent-bondscoach van Rinus Michels, was twee jaar trainer bij SVV. Aan het eind van vorig seizoen fuseerde de club uit Schiedam met Dordrecht’90, nadat gesprekken met Feyenoord op niets uitliepen. Advocaat was bij een fusie met Feyenoord assistent geworden van Hans Dorjee.

Selectie SVV Dordrecht’90 voorafgaand aan het seizoen 1991/1992. Foto: Archief FC Dordrecht

Fusie

Na de bekendmaking van de fusie, aan het einde van vorig seizoen, brak er rondom de twee clubs een roerige periode aan. De clubs zouden volledig samengevoegd worden, met Dordrecht als speelstad. Het sportpark Harga van SVV was eerder al afgekeurd voor Eredivisievoetbal.

Maar door het samenvoegen van de clubs ontstond al vrij snel strubbelingen. Aanvankelijk liet de voormalige SVV-eigenaar nog weten dat de nieuwe club voor Europees voetbal ging, maar die ambities werden snel fors naar beneden bijgesteld.

Zo zat de club door de samenvoeging met een selectie van 39 (!) contractspelers. Voor de eerste training (toen waren er nog 25 spelers over) waren zelfs twee kleedkamers nodig.

Een deel van de selectie, met vooral spelers die met Dordrecht’90 het seizoen ervoor in de Eerste Divisie uitkwamen, was er geen plek meer bij de selectie kregen ze te horen. Ze mochten ‘voor een vriendenprijsje’ vertrekken, liet voorzitter Kees den Braven weten.

Maar het waren juist de betere spelers van SVV, zoals Marcel van der Net, Jos Luhukay en Piet Keur die vertrokken.

Ook Advocaat kwam in de knel te zitten. Waar er twee clubs zijn, zijn er ook twee trainers. Den Braven moest een keuze maken tussen Hans Verèl en Dick Advocaat. Er werd gekozen voor Advocaat en Verèl werd technisch directeur. En daar was Verèl niet blij mee.

(Dit artikel gaat verder onder deze advertentie)

Donkere wolken

Ook financieel ging het al meteen niet voor de wind. Door de extreem brede selectie had de club een gat in de begroting van één miljoen gulden op een totaal van 4,5 miljoen. Het bedrijf van Den Braven heeft zich voor de komende vier jaren garant gesteld om verliezen op te vangen.

Toch werd de ambitie een paar weken geleden duidelijk naar beneden bijgesteld. Advocaat was ook al vrij duidelijk. “Voor een hoge klassering is mijn selectie te jong”, zei hij begin deze maand in Het Parool. “Handhaving is mijn belangrijkste doelstelling.”

Wie er morgen op de bank zit bij de fusieclub is nog niet duidelijk. Assistent Peter van Velzen zou zich solidair hebben verklaard met de trainer en heeft nog geen ‘ja’ gezegd tegen het verzoek van Den Braven om voorlopig de honneurs waar te nemen. Mogelijk moet Den Braven terugvallen op Verèl, maar die zou door een deel van de groep niet gepruimd worden.

Hoe ging het verder?

SVV/Dordrecht’90 verloor de seizoensouverture met 1-0. De enige treffer van de wedstrijd viel een kwartier voor tijd. Van Velzen zat toch op de bank.

In de week erna won de fusieclub met 6-1 (!) van VVV (met Langerak). Daarbij moet wel gezegd worden dat de Limburgers ruim tachtig minuten met een man minder speelden.

In september nam Hans Verèl het over, tot woede van de spelersgroep, nadat Van Velzen zich had ziek gemeld na een gesprek met het bestuur. Van Velzen had om een afvloeiingsregeling gevraagd, maar die kwam er niet.

Ondanks alles eindigde SVV/Dordrecht’90 op plek 15, de beste plek in de clubgeschiedenis van Dordrecht’90.

In het seizoen dat daarop volgde was Han Berger de trainer aan de Krommedijk. De ploeg speelt zelfs een vorm van Europees Voetbal (daarmee was min of meer de belofte van Van Dijk toch ingelost): Intertoto.

In de eredivisie degradeert SVV/Dordrecht’90. Daarna verliep de verbintenis die John van Dijk had afgesloten en verdween ook de naam SVV uit de clubnaam. Dordrecht’90 keerde in 1994 terug op het hoogste niveau, maar werd daar weer laatste.

Met Advocaat liep het verder prima af. Hij volgde Rinus Michels na het EK van 1992 op als bondscoach, ruim een jaar na zijn vertrek uit Dordrecht. Op het WK 1994 in de Verenigde Staten haalde Oranje de kwartfinale. Daarin werd het uitgeschakeld door Brazilië.

Daarna volgde een hele waslijst aan clubs en nationale elftallen. Ten tijde van het verschijnen van dit artikel is Advocaat net aan de slag gegaan bij Feyenoord.

Cees den Braven (rechts) met Hans Kraay jr. Foto: Archief FC Dordrecht

Kees den Braven bleef nog een paar jaar aan Dordrecht’90 gebonden als voorzitter. Hij wordt door een deel van de aanhang van de club nog altijd op handen gedragen. Hij werd opgevolgd door de flamboyante oud-scheidsrechter Frans Derks.

Limburgsch Dagblad – 24-06-1991 – SVV/Dordrecht’90 wil Europa in

NRC Handelsblad – 01-07-1991 – Dordrecht: Verèl of Advocaat

Telegraaf – 15-07-1991 – SVV/Dordrecht’90

NRC Handelsblad – 16-07-1991 – Avontuur SVV Dordrecht’90 begint niet echt opgewekt

De Telegraaf – 01-08-1991 – Handhaving doel in Dordrecht

Het Parool – 01-08-1991 – Wankel begin SVV/Dordrecht’90

NRC Handelsblad – 21-08-1991 – SVV/Dordrecht’90 breekt met coach Dick Advocaat

Het Parool – 21-08-1991 – Advocaat stapt op na conflict

De Telegraaf – 21-08-1991 – Dick Advocaat staptop bij SVV-Dordrecht

TROUW – 22-08-1991 – In het profvoetbal spreekt men Den Braven nog wel eens tegen

NRC Handelsblad – 05-09-1991 – Leiding SVV Dordrecht’90 is doof voor reactie spelers

Wikipedia – SVV Dordrecht’90

Wikipedia – FC Dordrecht

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 01-11-2019

Verhaalnummer: 144

De malaise van Rotterdam 650 jaar: een grote opeenstapeling van mislukkingen

ROTTERDAM – Het feest had nog zeker twee maanden moeten duren, maar met de sluiting van de grote Festival Hall op de Müllerpier, lijkt het Rivoli’90-park en de festiviteiten rondom de 650ste verjaardag van de stadsrechten van Rotterdam ten dode opgeschreven. Het havenpretpark had het hoogtepunt moeten zijn van het jubileumjaar van ‘650-jaar Rotterdam’, maar werd uiteindelijk hét voorbeeld van alle problemen rondom de festiviteiten.

De Müllerpier maakte de afgelopen weken wel meer dan eens een troosteloze indruk. Af en toe liep er wel eens iemand over de kermis. Maar gemiddeld kwamen er niet meer dan 750 mensen per dag naar het havenpretpark. Lang niet genoeg om kostendekkend te zijn.

Volgens John Northage, van eigenaar Leisure Tec van de Festival Hall, was het economisch niet langer verantwoord om de grootste feesttent van de wereld, met een oppervlakte van 5500 vierkante meter, nog langer in Rotterdam te laten staan. “We onderzoeken nu andere mogelijkheden voor het gebruik van de hal”, liet Northage aan Het Vrije Volk weten. Mogelijk wordt de tent verkocht of verhuurd.

De sluiting, twee maanden eerder dan gepland, komt voor de organisatie als een verrassing. Toch wil de sluiting van de Festival Hall niet zeggen dat Rivoli ook tot een einde is gekomen. Volgens kermisexploitant Ivo Janvier zullen de kermisattracties op de Müllerpier blijven staan tot de geplande sluitingsdatum, 23 oktober.

Verlaten Kermis. Foto: Pixabay

Torenhoge verwachtingen

Eind vorig jaar presenteerde de gemeente Rotterdam een hele serie aan festiviteiten, in het kader van ‘Rotterdam 650 jaar’. Met het popfestival Carthago, havenpretpark Rivoli (een verbastering van Tivoli) en zelfs een monument in de rivier, deed het bij menig Rotterdammer het hart sneller doen kloppen. 

Maar al snel kwamen de eerste problemen. Eind januari werd het popfestival Carthago’90 al afgelast. Het lukte de organisatie niet om de financiering van het festival (14 miljoen gulden) rond te krijgen. Grote sterren, zoals de Rolling Stones, konden daardoor niet vastgelegd worden.

Ook voor het monument in de rivier, veertien koperen platen bij het Noordereiland, was te weinig geld. Vervolgens bleef alleen Rivoli over.

In maart begon de bouw van een kermis die een half jaar zou blijven staan. Verder kwam er de Festival Hall, een plek voor optredens van internationale publiekstrekkers. Ook was er de Olympialoop, de grootste reizende achtbaan van de wereld, een reuzenrad van veertig meter hoog en een grote expositieruimte van de PTT.

Kortstondig

In de beginperiode ging het nog goed. Er stonden lange rijen voor de ingang. Dat was maar goed ook, want om alle kosten te dekken moesten er anderhalf miljoen mensen een bezoekje brengen.

In het eerste weekend, tijdens de Paasvakantie, kwamen er 55.000 mensen naar de Müllerpier. Maar daarna ging het bergafwaarts.

Klanten klaagden over de hoge prijzen. Zo moest er 7,50 gulden betaald worden voor een ritje met de Olympialoop. Tel daar nog eens de entree voor het festivalterrein bij op en je hebt een belangrijke reden waarom mensen wegbleven.

Toen de entree werd geschrapt, was het plotseling wél druk. Lange rijen stonden er voor het terrein. Maar ook die opleving was van korte duur.

Boos

Daarna begon het grote moddergooien. De kermisexploitanten kregen het verwijt dat de attracties te duur waren, zij waren vervolgens boos op de aankleding en indeling van de Festival Hall. Ook de gemeente zou te weinig doen om reclame te maken. Rotterdammers hadden namelijk niet veel zin om meerdere keren een groot bedrag uit te geven op het terrein en buiten Rotterdam had nog niemand van Rivoli gehoord, was het verwijt.

Boze kermisexploitanten besloten om met hun woonwagens de ingang van Rivoli te blokkeren, om de gemeente in beweging te krijgen. Eind juni trok het college van burgemeester en wethouders nog eens 975.000 gulden uit voor het noodlijdende havenpretpark. De gemeenteraad ging met tegenzin akkoord, omdat schadeclaims van de exploitanten de gemeente een veelvoud van dat bedrag zouden gaan kosten.

Foto: Pixabay

Opmerkelijk was daarbij de rol van burgemeester Peper. Hij was als burgemeester van Rotterdam voorzitter van het College van Burgemeester en Wethouders én ook de voorzitter van Stichting Rotterdam 1990, de organisatie van het feestjaar.

Ondanks de toezegging van het geldbedrag, waren de eerste attracties toen al weggehaald. De Olympialoop was al vertrokken, net als de Ecocenter, een expositie over geld.

En daar zal het de komende maanden nog wel over gaan. De exploitanten zijn nog steeds witheet van woede. De gouden bergen die beloofd waren, bleken al vrij snel gebaseerd te zijn op drijfzand. Ergens anders aan de slag gaan is nog een mogelijkheid, maar dan is er sprake van contractbreuk. Ook is het nog de vraag hoeveel hoger de rekening voor de gemeente Rotterdam gaat worden.

Hoe ging het verder?

De kermis zou blijven tot eind oktober? Binnen enkele dagen waren de eerste exploitanten al vertrokken. En een paar weken later was Rivoli helemaal leeg, iedereen woest achterlatend.

De gemeente Rotterdam kocht boze exploitanten uiteindelijk af voor ongeveer een half miljoen gulden. Daardoor konden meerdere rechtszaken voorkomen worden.

Er kwam een groot onderzoek naar de mislukking van Rotterdam-650. Professor Zijderveld van de Erasmus Universiteit werd aangewezen om dat te doen. Dat was een vriendje van burgemeester Peper, werd toen gezegd, maar toch schreef Zijderveld een keihard rapport.

De mislukking van Rotterdam-650 kwam vooral door de ‘bestuurlijke onkunde’ en de ‘hebbelijkheden’ van burgemeester Peper, was de conclusie. Ook topambtenaar Kees Bode kreeg er flink van langs.

Volgens Zijderveld was Peper vaak te goed van vertrouwen. Als hij iemand mocht, dan was hij er ook van overtuigd dat het iemand was die kwaliteit kon leveren. Dat was niet altijd het geval.

Ook de rol van topambtenaar Bode was niet best. Alle gaten die Peper liet vallen, vulde hij naar eigen inzicht in. Zijderveld noemde hem een ‘ongeleid projectiel’.

Maar concludeert Zijderveld: “Niemand was als eindverantwoordelijke aanspreekbaar en uiteindelijk liep iedereen er iedereen voor de voeten.” Peper wíst dat het een wanproduct zou worden, maar dat was nog altijd minder gezichtsverlies dan helemaal geen feest rondom de verjaardag van Rotterdam.

Vooral het feit dat ook de raad instemde met het nog eens geven van één miljoen gulden voor extra reclame, terwijl iedereen wist dat Rivoli één grote ramp was, was voor Zijderveld ‘onbegrijpelijk’.

Uit Het Vrije Volk: “Zijderveld houdt er ernstig rekening mee dat de enorme fouten rondom Rotterdam 1990 voortkwamen uit een algeheel slecht functioneren van de gemeentelijke top en uit een slechte bestuurscultuur in Rotterdam.”

Peper schatte mensen slecht in en was ook nog een lange tijd uitgeschakeld, door ziekte. Ook de dubbelrol van de burgemeester was volgens Zijderveld niet handig.

Bram Peper, Fotograaf: Sjakkelien Vollebregt, Nationaal Archief/Anefo

Het rampjaar had voor Peper vrijwel geen politieke gevolgen. Hij mocht van de gemeenteraad blijven zitten, ondanks de keiharde woorden van Zijderveld.

Peper in Het Vrije Volk: „Het rapport .leest lekker weg, het is goed geschreven, maar B en W hebben er geen nieuwe dingen in kunnen vinden. De nieuwswaarde is niet zo groot, tenzij men geïnteresseerd is in lijken.”

„Dat neemt niet weg, dat ik mijn volle verantwoordelijkheid neem. Zijderveld zet de kritiek stevig aan, hij legt met name bij mij de verantwoordelijkheid neer voor de mislukkingen, ik heb het niet goed gedaan — en ik neem dat volledig voor mijn rekening. Ik ben daar volstrekt helder over.”

(Burgemeester Bram Peper, Het Vrije Volk, 09-02-1991)

“Ik houd er niet van om verantwoordelijkheden te vergruizen. Ik erken dat ik in de stichting Rotterdam 1990 én als burgemeester eerder had moeten interveniëren. Maar ik heb in die tijd ook nog wat andere dingetjes gedaan. In de menigte van activiteiten van een burgemeester is dit er één geweest. Nou, hier is het fout gegaan.”

Bronnen:

Het Vrije Volk – 05-03-1990 – Opbouw Rivoli’90 van start op de Müllerpier

Het Vrije Volk – 30-03-1990 – Telematica

Het Vrije Volk – 17-04-1990 – Rivoli’90 blijkt een schot in de roos

Het Vrije Volk – 18-04-1990 – Bezoekers Rivoli’90: liever goed fout parkeren

Het Vrije Volk – 03-05-1990 – Rotterdam-650 gaat haperend van start

Het Vrije Volk – 12-05-1990 – Fiasco dreigt voor havenpretpark

Het Vrije Volk – 28-05-1990 – Rivoli’90 trekt massaal publiek

Het Vrije Volk – 18-06-1990 – Exploitanten leggen Rivoli plat

Het Vrije Volk – 21-06-1990 – Geduld bij Rivoli raakt op

Het Vrije Volk – 26-06-1990 – Tonnen nodig voor redden Rivoli

Het Vrije Volk – 27-06-1990 – College wil Rivoli redden met bijna een miljoen

Het Vrije Volk – 29-06-1990 – Lunapark Rivoli met bijna een miljoen voorlopig gered

Het Vrije Volk – 21-07-1990 – Econocenter zoveelste mislukking op een rij

Het Vrije Volk – 04-08-1990 – Festival Hall op Rivoli op 12 augustus dicht

Het Vrije Volk – 06-08-1990 – ‘Janvier haalt Rivoli leeg’

Het Vrije Volk – 09-08-1990: Extra strop gemeente door einde Rivoli’90

Het Vrije Volk – 02-02-1991 – Rotterdam koopt exploitanten Rivoli af

Het Vrije Volk – 08-02-1991 – ‘Rivoli-fiasco door enorme fouten’

Het Vrije Volk – 09-02-1991- Peper mag blijven van grote partijen

Zeventien doden bij ‘zwaarste storm in tientallen jaren’

ROTTERDAM – Bij de zeer zware storm (windkracht 11) die vandaag ons land trof zijn zeker zeventien mensen om het leven gekomen. Volgens het KNMI in De Bilt gaat het om een van de zwaarste stormen van de laatste decennia.

De storm zorgde voor waarschijnlijk honderden miljoenen guldens schade. Huizen raakten beschadigd,  vrachtwagens werden omvergeblazen en vele honderden bomen werden omgeblazen.

Bij de hulpdiensten in Rotterdam zijn alleen al duizend meldingen van stormschade binnengekomen.

In Rotterdam kwamen twee mensen om het leven. Bij de Waalhaven in Rotterdam verongelukte een 46-jarige man, toen hij werd geraakt door een container die van een stapel afwaaide. Op de Delftweg in Rotterdam overleed een 30-jarige man, omdat er een boom op zijn auto viel.

In Noordwijk kwamen drie brandweerlieden om bij een brand in hotel Huis ter Duin. Het vuur breidde zich veel sneller uit dan aanvankelijk was verwacht. De brandweer besloot daarop terug te trekken uit het gebouw. De drie slachtoffers konden niet meer ontsnappen.

Gevaar

De situatie is nog steeds onveilig op straat. In het centrum van Rotterdam zijn meerdere straten afgesloten, zoals de Coolsingel, het Hofplein en het Weena. De kans dat er in de buurt zware bouwmaterialen zouden neerkomen.

Daarbij wordt er vooral angstvallig gekeken naar het gebouw Delftse Poort, dat nog in aanbouw is. Aan Het Vrije Volk laat de uitvoerder weten “dat er nu van alles naar beneden kan komen.”

Bij het Marconiplein zijn kantoorgebouwen ontruimd, omdat stukken steen uit de muur losgeraakt waren door de storm. Fietsers zijn daarbij geraakt door glas en stenen.

Medewerkers van het WTC-gebouw aan de Coolsingel zijn eerder naar huis gegaan, omdat volgens Het Vrije Volk, ze misselijk zijn geworden van het heen en weer zwabberende gebouw. Volgens medewerkers in het gebouw schommelden de schilderijen aan de muren en klotste het water tegen de zijkanten van de wc-potten.

In de haven is de chaos enorm. Alleen al acht zeeschepen sloegen los van hun anker. Datzelfde gold voor 30 binnenschepen. Bij Ouddorp is het kraanschip Eerland Rotterdam gestrand.

Schade

Een deel van de Schietribune van Het Kasteel, de thuishaven van Sparta, liet tijdens de storm los. “Ik schat dat de schade in de tonnen loopt”, liet Ad Lam van Sparta weten.

“Het is een godsgeluk dat dit niet op zondag gebeurt.”

Ad Lam, administratie Sparta (Het Vrije Volk, 26-01-1990)

In Rotterdam liep het begin van het Filmfestival IFFR in de soep door de storm. De auto die de kopie van de film uit Amsterdam zou brengen, kwam vast te staan in het verkeer.

Ook de glastuinbouw is hard getroffen. Volgens De Hagelunie, de marktleider op het gebied van agrarische verzekeringen, ligt de schade in de tuinbouwsector op zeker tientallen miljoenen guldens.

In Binnenmaas raakte een man bekneld met zijn benen tussen de wieken van een draaiende molen. In Zuid-Beijerland ging de molen Landzigt in vlammen op. De wieken waren zo hard gaan waaien in de storm, dat er brand was ontstaan.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Verkeer

Ondanks een oproep om niet de weg op te gaan, stond er voor driehonderd kilometer file. Veel files werden veroorzaakt door ongelukken, bijvoorbeeld door omgewaaide vrachtwagen. Zeker 130 vrachtwagens, opleggers en caravans gingen omver. In onze regio waren onder meer de Moerdijkbrug en de Beneluxtunnel urenlang afgesloten. De verwachting is dat pas in de loop van de nacht alle files verholpen. Zijn.

Treinverkeer is op dit moment helemaal onmogelijk. Op zeker veertig plekken zijn de bovenleidingen gebroken. Het gaat mogelijk nog dagen duren voordat alle problemen verholpen zijn.

Op de grote stations in ons land zijn nog steeds vele honderden gestrande reizigers aanwezig. Sinds het begin van de avond is er nog een dieseltrein naar Dordrecht vertrokken, net als wat bussen naar Delft en Breda.

Toch is de stemming redelijk goed. Een groepje scholieren gaat in de loop van de avond in de stationshal zitten, rondom een jongen met een gitaar, laat de verslaggever van NRC Handelsblad weten. Toch slaat de stemming om, als de NS laat weten dat er die avond geen enkele trein meer zal rijden. “Ik zou niet weten waar ik zou moeten slapen”, zegt een meisje uit Voorschoten tegen NRC Handelsblad. “Als ik mijn moeder bel raakt die alleen maar in paniek.”

De NS heeft een slaaptrein vanuit Hoek van Holland naar Rotterdam gereden, zodat de reizigers niet in de stationshal hoeven te overnachten. Ook hotels in de buurt van het station hebben – soms voor gereduceerd tarief, soms zelfs voor niets – kamers aangeboden. In het Groothandelsgebouw werden door de NS zalen gehuurd om mensen in onder te brengen.

De meeste mensen hebben nu een plek om de nacht door te brengen. Een belangrijke vraag blijft echter onbeantwoord: hoe komen deze mensen morgen thuis?

De storm van 25 januari 1990. Bron: KNMI

Hoe ging het verder?

Het dodental van de zeer zware storm lag uiteindelijk op 17, alhoewel op sommige plaatsen ook 19 wordt genoemd. In heel Europa komen bijna honderd mensen om.

De maximale windkracht was uiteindelijk windkracht 11. Er werd nog even gewaardschuwd voor windkracht 12, maar dat werd net niet gehaald.

Volgens het KNMI was de schade zo groot omdat de storm op zijn hoogtepunt was tijdens de avondspits.

Uit onderzoek bleek dat veel mensen de waarschuwingen voor de storm hadden onderschat. Het was dan ook de aanleiding voor de weerwaarschuwingen met speciale kleurcodes, zoals code Oranje en code Rood.

Bronnen:

NRC Handelsblad – 26-01-1990 – Na koude nacht is verbondenheid weg

Het Vrije Volk – 26-01-1990 – Grote chaos en 19 doden door zware storm

KNMI – 18-01-2008 – Zwaarste storm in decennia van 25 januari 1990

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 24-01-2020

Verhaalnummer: 145

Benefietwedstrijd SLM-ramp afgewerkt in vrijwel lege Kuip

ROTTERDAM – Wat een bijzondere avond had moeten worden, met veel emoties, werd uiteindelijk een beetje een teleurstelling. De benefietwedstrijd tussen het Kleurrijk Elftal en Oranje, waarbij het geld naar de nabestaanden van de SLM-Ramp gaat, werd gespeeld in een stadion nauwelijks gevuld was. In de Kuip zagen achtduizend mensen het Kleurrijk Elftal winnen met 2-1.

En daarmee lag de opbrengst van de benefietwedstrijd ook stukken lager dan aanvankelijk werd gehoopt. Een volle Kuip had de Stichting Fonds Vliegramp Zanderij miljoenen guldens opgeleverd. Maar nu kunnen de nabestaanden rekenen op zo’n 400.000 gulden. Over de verdeelsleutel van het geld is nog niets bekend.

Afgelopen zomer stortte in Zanderij (Suriname) een toestel neer van SLM. Daarbij kwamen 175 mensen om het leven. Onder de slachtoffers was ook een deel van de selectie van het Kleurrijk Elftal, een groep voetballers met een Surinaamse achtergrond. Ze zouden in Suriname wat wedstrijden spelen.

LEES OOK: Vliegtuigcrash SLM bij Zanderij: meer dan 170 doden

Initiatief

In de weken na de vliegramp werd het initiatief genomen om een benefietwedstrijd te spelen. Maar in de aanloop naar de wedstrijd van vanavond, zijn zoveel verkeerde beslissingen genomen, dat een vrijwel leeg stadion het gevolg was.

Een van de belangrijkste oorzaken was de locatie. Terwijl de grootste Surinaamse gemeenschap in ons land in Amsterdam woont, werd verkozen om de wedstrijd in Rotterdam te spelen. Het stadion was gratis aangeboden. Alleen de kosten voor het personeel moest betaald worden.

Maar dat was niet de enige reden, liet penningmeester Essed van het fonds weten.

“Het moet geen Surinaams onderonsje worden, maar ook een Nederlandse zaak en dat is ook een reden om niet te kiezen voor de stad met het grootste aantal Surinaamse bewoners.”

(A.M. Essed in NRC Handelsblad, 21-09-1989)

Maar de niet-Surinamers liepen niet warm voor de wedstrijd. Zij maakten ongeveer een kwart uit van de bezoekers in het stadion.

Daarnaast waren de prijskaartjes voor de wedstrijd vrij prijzig. De goedkoopste zitplaatsen kosten veertig gulden. Die prijzen waren maanden geleden al vastgesteld.

Essed geeft toe dat hij aanvankelijk had gerekend op ongeveer 35.000 bezoekers. Dat het er nu zoveel minder zijn, heeft volgens de penningmeester er mee te maken dat het al twee-en-een-halve maand na de vliegramp is. Daardoor is de belangstelling wat weggeëbd.

De afgelopen dagen werd nog een grote reclamecampagne op poten gezet, om de kaartverkoop te stimuleren.

De geringe publieke belangstelling kwam niet als een verrassing. De organisatie koos er uiteindelijk voor om aan de NOS te vragen om de wedstrijd live op televisie uit te zenden. Normaal wordt dat alleen gedaan als de wedstrijd uitverkocht is. Tegelijkertijd werden de kijkers gevraagd om als een soort ‘kijkgeld’ tien gulden over te maken op Giro 939 van de Stichting Fonds Vliegramp Zanderij.

Geen feestje buiten het stadion

Ook buiten het stadion was het niet het feestje wat je rondom een Surinaamse wedstrijd mag verwachten. Er zouden allerlei kraampjes bij het stadion staan met etenswaar, maar de middenstanders lieten het afweten. Gesprekken over een garantie dat ze – ook bij een geringe belangstelling – niet met etenswaar zouden blijven zitten, liepen op niets uit. Daarop bleven ze weg.

Een van de bezoekers zegt tegen het Vrije Volk dat ook het vroege begintijdstip van half negen. “Surinamers hebben de traditie om laat te komen”, zegt een man tegen Het Vrije Volk.

Toch geslaagd

Toch spraken de hoofdrolspelers over een ‘geslaagde avond’. Zeker sportief gezien. Oranje kwam in de eerste helft op voorsprong na een droge schuiver van Ronald Koeman. Pal na rust maakte Hennie Meijer de gelijkmaker. Later zorgde Frank Rijkaard voor de winnende goal.

De sfeer in het stadion was, ondanks de vele lege stoelen, nog best aardig. Muziekgroepen en cheerleaders zorgden ervoor dat er toch nog sprake was van wat gezelligheid.

De wedstrijd had alle ingrediënten van een benefietwedstrijd: nauwelijks overtredingen en zo af en toe ging de trukendoos volledig open. Bondscoach Thijs Libregts en tijdelijk Kleurrijk Elftal-trainer Kees Rijvers stelden vast dat het een vermakelijke wedstrijd was.

Onder de toeschouwers waren verder kroonprins Willem Alexander, minister Kok van Financiën en de geblesseerde topspelers Ruud Gullit en Marco van Basten. Ook opmerkelijk was de aanwezigheid van Edu Nandlal en Radjin de Haan. Nandlal zit in een rolstoel na een gedeeltelijke dwarslaesie.

Maar ondanks alle goede bedoelingen bleven de lege stoeltjes een vervelend zicht voor zo’n goedbedoeld evenement. Maar een agent voor het stadion kon er nog vrij droog tegenaan kijken. Tegen Het Vrije Volk maakte hij de opmerking dat ‘het bij wedstrijden van Feyenoord net zo druk is’. De afgelopen weken komen er bij de stadionclub ook nauwelijks meer dan 10.000 toeschouwers.

Kleurrijk Elftal – Nederlands Elftal 2-1 (0-1)

23. Ronald Koeman 0-1, 46. Meijer 1-1, 68. Rijkaard 2-1. Scheidsrechter: Van Langenhove (Bel). Toeschouwers: 8.000.

Kleurrijk Elftal: Menzo; De Jong, Fraser (68. Haatrecht), Vink en Nortan; Winter, Rijkaard (87. Liesdek) en Vanenburg; Blackson (46. Monkou), Meijer en Roy (77. Blinker).

Nederlands Elftal: Van Breukelen (46. Hiele); Van Tiggelen, Ronald Koeman (46. Rutten) en Rutjes (46. Verkuyl); Van Aerle, Wouters, Been (57. Van Loen) en Krüzen (46. Huistra); Van ’t Schip, Kieft (46. Bosman) en Rob Witschge (74. Vurens).

Bronnen:

NRC Handelsblad – 21-09-1989 – Opkomst bij Kleurrijk Elftal valt tegen

De Volkskrant – 21-09-1989 – Coulissen blijven leeg bij kleurrijk benefietduel

De Telegraaf – 21-09-1989 – Half miljoen voor nabestaanden

Het Vrije Volk – 21-09-1989 – Het is net zo druk als bij Feyenoord

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 19-09-1989

Verhaalnummer: 128

Invoering voetbalpas grote mislukking

ROTTERDAM/DEN HAAG/ZEIST – De voetbalpas, de nieuwe uitvinding om relschoppers weg te houden bij wedstrijden in de Eredivisie, is een mislukking. Die conclusie trekken alle betrokkenen: de clubs, de supporters, de politiek, justitie en zelfs de KNVB. In meerdere stadions zaten supporters van risicoclubs als Feyenoord en Ajax zónder voetbalpas.

De KNVB, initiatiefnemer van het voetbalpasjessysteem, heeft morgen overleg met Minister Van Dijk van Binnenlandse Zaken over het plan.

De pas is ingevoerd om relschoppers weg te houden bij wedstrijden. Aanhangers van Feyenoord, PSV, FC Utrecht, FC Den Haag en Ajax kunnen alleen kaartjes kopen voor uitwedstrijden, als ze in het bezit zijn van zo’n pas. Dit tot ergernis van de supporters, die niet aan banden willen worden gelegd.

Utrecht

Vooral de wedstrijd tussen FC Utrecht en Feyenoord (uitslag: 3-0) was vanwege de Rotterdamse aanhang een interessante test-case voor de voetbalpas. Maar uiteindelijk bleven ernstige ongeregeldheden nog maar net uit.

Feyenoord-aanhangers hadden afgesproken om politiebegeleiding te omzeilen door vanuit Capelle aan den IJssel met een normale trein naar Utrecht af te reizen. Toen de politie daarachter kwam, heeft de NS op het laatste moment nog een speciale trein weten te regelen voor de 200 supporters. Die trein reed vervolgens door naar Lunetten, vlakbij het stadion. Daar werden de Rotterdammers met de bus naar het stadion gebracht.

De Feyenoorders hadden wel een toegangskaartje (gekocht in de voorverkoop) maar waren niet in het bezig van de omstreden voetbalpas. Ze kregen bij het stadion nog de mogelijkheid om alsnog zo’n voetbalpas aan te schaffen, iets dat niet gebeurde.

De 56 supporters die wél een pas hadden, en later met de supportersbus (een combiregeling) bij het stadion arriveerde, kregen verwensingen als ‘verrader’ naar hun hoofd geslingerd.

Voor het stadion werd de sfeer steeds grimmiger. Volgens Het Vrije Volk dreigden de Rotterdammers op den duur zelfs politiewoordvoerder Joop Servaas, aanspreekpunt voor de voetbalfans, te gijzelen. Door snel ingrijpen van de Mobiele Eenheid werd dat voorkomen.

“Ineens stonden er vijftig man om mijn heen, die mij meesleurden”

(Joop Servaas – Politiewoordvoerder, Het Vrije Volk, 14-08-1989)

Na overleg tussen burgemeester Vos-Van Gortel van Utrecht en de korpsleiding werd besloten om de Feyenoord-supporters zonder voetbalpas toch maar naar binnen te laten. “Wat wil je anders? Als de hekken niet open gaan, blijft er geen autobus meer heel”, liet een woordvoerder van de Utrechtse politie weten in de Volkskrant.

In Utrecht zijn drie voetbalsupporters aangehouden. Op de terugweg naar Rotterdam is in een speciale trein voor 2500 gulden aan schade aangericht.

Kaartjes verkocht in Amsterdam

Bij FC Den Haag werden voor de risicowedstrijd tegen Ajax de problemen wel verwacht. Daarom gingen leden van de supportersvereniging van Den Haag, om daar bij Amsterdam CS kaartjes te verkopen aan de Ajax-aanhang. FC Den Haag had toestemming gekregen van locoburgemeester Van den Berg om de KNVB-regels te negeren.

Daarmee werd voorkomen dat Amsterdamse aanhangers op eigen gelegenheid naar Den Haag zouden reizen, met alle gevolgen van dien. Uiteindelijk zaten er duizend Ajax-supporters in het Zuiderpark, zonder voetbalpas.

In het Zuiderpark werden bussen met Ajax-supporters bekogeld. Er werden zeven relschoppers opgepakt. Ajax won de wedstrijd in Den Haag met 0-4.

Teleurgesteld

De Partij van de Arbeid en de VVD betreuren het mislukken van het pasjessysteem. Kamerlid Worrell (PvdA) is niet verbaasd dat de invoering voor veel rumoer heeft gezorgd.

“We hebben ons van meet af aan afgezet tegen het privacy-aspect. Ik kan daarom wel enig begrip opbrengen voor supporters die zich te gen de pas keren omdat hun persoonlijke gegevens aan iedereen kunnen worden doorgespeeld”,

(Worrell, Het Vrije Volk, 14-08-1989)

D66-kamerlid Eisma is het ermee eens dat het pasjessysteem heeft gefaald. “Wij dachten dat wij er nu zouden zijn, maar nu blijkt dat het systeem niet echt is toegepast”, zegt Eisma tegen Het Vrije Volk.

De KNVB zal zo snel mogelijk de gang van zaken rondom de risicowedstrijden in Utrecht en Den Haag evalueren. Of er maatregelen worden genomen tegen FC Den Haag, omdat de club de pasjesregeling aan de laars lapte, is nog niet duidelijk.

Hoe ging het verder?

Binnen een week ligt het hele plan voor de voetbalpas op z’n gat. Burgemeesters Peper van Rotterdam weigert samen met zijn Groningse collega nog langer mee te werken aan het plan. Daarna wordt het plan ingetrokken en is de situatie weer zoals vanouds.

Ook het Openbaar Ministerie (OM) geeft toe dat het plan eigenlijk niet uitvoerbaar is.

Achteraf was het onbegrijpelijk dat de pas is ingevoerd. Justitie zij vooraf dat het ‘onuitvoerbaar’ was. Clubs zagen het heil er niet in, omdat het niet ver genoeg zou gaan (zij wilden dat alle supporters zo’n pas zouden krijgen) en de supporters waren ook fel tegen. Toch moest het plan doorgaan.

Een paar jaar later keert de voetbalpas terug, dan onder de naam ‘clubcard’. Dan doen wel alle clubs mee. Zomaar op de bonnefooi een kaartje kopen is er daarna niet meer bij.

Veel clubs werken daar nog altijd mee. Dan is bijvoorbeeld een clubcard verplicht bij risicowedstrijden.

Ondanks deze zware nederlaag voor de KNVB, wordt het probleem van de relschoppers in de loop van de jaren wel steeds kleiner (wel met kleine stapjes). Een grote rol is daarbij ook weggelegd voor de combi-regeling (die in 1989 al bestond).

Problemen verplaatsen zich daarbij voor een deel van het stadion naar afgelegen gebieden, met als triest dieptepunt de dood van Carlo Picornie in 1997.

Bronnen:

Telegraaf – 14-08-1989 – Voetbalpas fiasco door negeren KNVB-regeling

NRC Handelsblad – 14-08-1989 – Overleg na mislukken voetbalpas

De Volkskrant – 14-08-1989 – Experiment met pasjessysteem loopt uit op faliekante mislukking

Het Vrije Volk – 14-08-1989 – Nieuw overleg na mislukken voetbalpas

Trouw – 14-08-1989 – Pasjesexperiment faliekant mislukt

Het Vrije Volk – 17-08-1989 – Rotterdam ziet geen heil in voetbalpas

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 11-08-2019

Verhaalnummer: 108

Leiden omarmt Bush tijdens historisch bezoek

LEIDEN – Hij stapte uit, zwaaide naar de mensen en gaf zelfs een jonge dame, verkleed in traditionele klederdracht, eerst één en later nog een zoen. Aan niets was te zien dat het bezoek van de Amerikaanse president George Bush aan Nederland de grootste beveiligingsoperatie in de geschiedenis van ons land tot nu toe is geweest. Leiden ontving de president met open armen.

Leiden had zich echt voorbereid voor het bezoek van Bush. Er hingen spandoeken met teksten als ‘Leiden loves you’ en ‘Leiden say ‘Hi’ to the president’. Het goedgemutste publiek zwaaide met vlaggetjes die waren uitgedeeld.

Het Rapenburg stond bomvol nieuwsgierigen. Het is weliswaar de derde keer dat Bush ons land bezoekt, maar nooit eerder was hij hier als president. Sterker nog, het was zelfs voor het eerst dat een president van het machtigste land van de wereld ons land bezocht.

Op het moment dat Bush bij het Academiegebouw uitstapte werd hij bijna toegejuicht. Het publiek was bijna niet te houden en een jong Nederlands kaasmeisje slaagde erin om de president twee zoenen te geven.

Het moet de nachtmerrie geweest zijn voor elke veiligheidsadviseur van het Witte Huis.

Vervolgens stapte Bush weer in de gepantserde limousine. Hij keek nog even om en reed verder. Leiden had het visitekaartje voor Nederland afgegeven.

Bliksembezoek

Het bezoek van George Bush en zijn vrouw Barbara duurde in totaal 25 uur en verliep volgens militaire precisie. Op Schiphol werd Bush verwelkomd door Koningin Beatrix en Prins Claus. Dat ging uitermate hartelijk, maar ook niet zo vreemd, aangezien Bush in 1983 en 1985 ook al door hen werd ontvangen.

Daarna volgde het officiële gedeelte, eerst op het Binnenhof, Paleis Noordeinde en later op het Catshuis. Zo sprak Bush met premier Lubbers en minister Van den Broek van Buitenlandse Zaken. Het belangrijkste onderwerp: de verhoudingen in de wereld en de ‘ontspanningspolitiek in Oost-Europa en Rusland’.

In tegenstelling tot Leiden was Den Haag zeker niet in de ban van de Amerikaanse president. De stad was half omgebouwd tot een vesting.

Ruim 1400 politiemensen en anti-terreurspecialisten werden ingezet om het bezoek mogelijk te maken. De gepantserde Cadillac is speciaal overgevlogen voor het bezoek, net als een zwarte terreinwagen met bewakers en een arts.

Bij het Haagse ziekenhuis Noordeinde was ook een complete operatiekamer ingericht door de Amerikanen, om in actie te komen, mocht het nodig zijn. Op het dak van Paleis Noordeinde, waar de president overnachtte, stonden scherpschutters.

  • President Bush in gesprek met premier Lubbers. Foto: Rob Croes, Nationaal Archief/Anefo

Open

Gezien alle maatregelen was het dan ook moeilijk voor te stellen hoe spontaan het bezoek van Bush aan Leiden oogde. Bush werd nog verrast met de informatie dat hij direct afstamt van de Pilgrim Fathers, die in 1620 vanuit Leiden naar Amerika vertrokken.

Bush hield in de Pieterskerk een toespraak, waarin hij vertelde dat een sterk Europa ook belangrijk was voor Amerika.

Ook burgemeester Goekoop van Leiden mocht het woord voeren in de kerk. Hij wees erop dat Leiden eventjes ‘het centrum van de wereld was’, wat op een spontaan applaus kon rekenen van de president. En hij verwees naar de Pilgrim Fathers, die behalve vrijheid van godsdienst, vast ook voorstander waren van het recht op demonstreren. Daarmee maakte Goekoop een knipoog naar het handjevol demonstranten dat buiten niet blij waren met het bezoek van de president.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Wanklanken

Want er waren hier en daar toch wel wat wanklanken te horen, al moest je er wel naar zoeken.

Wethouder De La Mar van Links Leiden had een shirt aangetrokken met daarop de tekst dat ‘Leiden er is voor alle vluchtelingen’. Het lukte hem zelfs om een folder over vluchtelingen in de handen van de president te drukken. “Maar ik heb niet het idee dat hij dat gaat lezen”, liet hij aan de verslaggever van Trouw weten.

Andere protesten, bijvoorbeeld over het Amerikaanse beleid in Nicaragua of het abortusbeleid, waren nauwelijks merkbaar. Een plaquette dat herinnert aan de Pilgrim Fathers was weer helemaal schoongemaakt, nadat iemand het eerder had beklad.

  • De plaquette voor Pilgrim Father Robinson werd enkele dagen geleden al schoongemaakt. Het was beklad als protest tegen de komst van president Bush. Foto: Rob Bogaerts, Nationaal Archief/Anefo

Leiden mag misschien wel niet helemaal het centrum van de wereld zijn geweest; het bezoek van de president heeft in ieder geval wel een indruk gemaakt. En misschien ook wel andersom.

Bronnen:

NRC Handelsblad – 18-07-1989 – Bush laveert tussen vieren en veiligheid

Volkskrant – 18-07-1989 – Bush vraagt om vertrouwen in ontspanningsbeleid

Telegraaf – 18-07-1989 – Bezoek aan Nederland perfect georganiseerd

Trouw – 18-07-1989 – Leiden schittert even als centrum van de wereld

Omroep West maakte eerder een terugblik op het bezoek van Bush

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 16-7-2019

Verhaalnummer: 114

Giftig dioxine ontdekt in Vlaardingse melk

MAASSLUIS/VLAARDINGEN – In melk afkomstig van koeien bij Vlaardingen en Maassluis zijn sporen van het giftige dioxine gevonden. Dat meldt Het Vrije Volk. Een deel van de melk is verkocht in de supermarkt.

Het ministerie van Landbouw heeft de melk apart gehouden, maar hield de vergiftiging verder geheim. Voor de dioxine-soorten polychloordibenzoparadioxine (PCDD) en polychloordibenzofuraan (PCDF) gelden geen wettelijke norm, maar zijn wel zeer giftig, zeggen deskundigen.

Foto: Pixabay

Een woordvoerder van het ministerie van Welvaart, Volksgezondheid en Cultuur is het niet duidelijk hoeveel vervuilde melk is verkocht. Maar er hebben zich nog geen mensen met vergiftigingsverschijnselen gemeld bij de huisarts.

Vandaag komt een crisisteam van de overheid met verdere maatregelen. Maar, zo zegt het ministerie van WVC, de volksgezondheid loopt geen gevaar. Groenten die in de Lickebaertpolder zijn geteeld kunnen gewoon gegeten worden.

Foto: Pixabay

AVR

De vervuilde melk komt van elf boeren in de Lickebaertpolder. Deze boerenbedrijven liggen letterlijk onder de rook van de vuilverbrandingscentrale van AVR, aan de andere kant van het water, bij Rozenburg.

In 1984 werden eerder al sporen ontdekt van dioxine in de melk. Ook toen werd gekeken naar AVR, maar tot een verbod op de verkoop van deze melk kwam het niet.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Boeren

Een van de boeren in het gebied trok zelf aan de bel bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Uit onderzoek bleek dat er verhoogde concentraties schadelijke stoffen in de melk zitten.

Boer Siem van der Kooij zegt tegen Het Vrije Volk dat hij een jaar geleden al contact had gezocht met het RIVM. Hij is ervan overtuigd dat de AVR achter de vervuiling zit.

“Wij krijgen veel steun van boeren uit de buurt. Ze leven hier allemaal al jaren in de rookwolken van die AVR. En iedereen gaat wel eens denken ‘is dat nou allemaal wel zo gezond?”

(boer Siem van der Kooij, HVV 15-07-1989)

Toch is niet iedereen in het gebied even blij met de melding van Van der Kooij. Sommigen van hen zijn zelfs erg sceptisch.

“Ach wat dioxine. D’r wordt veel te veel geluld en geschreven. Te veel geouwehoerd, laat ik het zo dan maar zeggen. Straks kun je niks meer eten en drinken. Daar word je toch gestoord van.”

(boer Cor van Leeuwen, HVV 15-07-1989)

Veel van de boeren drinken zelf de boerenmelk uit het gebied en ‘hebben al jaren nergens last van’. Daarom wordt er met gemengde gevoelens gekeken naar boer Siem van der Kooij, die de hele zaak aan het rollen bracht.

“Waarom moet die Van der Kooij zo nodig de boel weer op stelten zetten? En nou wil’ie proberen schadevergoeding te krijgen van het rijk. Zal’ie toch lang voor moeten vechten”

(boer Cor van Leeuwen, HVV 15-07-1989)
Dode dieren worden geruimd na een gaslekkage bij Seveso in Italië. Foto: ASL, Nationaal Archief/Anefo

Italië

Hoe giftig dioxine kan zijn bleek in 1976 toen een paar kilo dioxine ontsnapte in het Italiaanse Seveso. Tientallen mensen werden toen ernstig ziek toen de gaswolk dagenlang in het plaatsje bleef hangen.

Honderden dieren overleden. Groente in moestuinen ging dood en ook bomen verloren hun bladeren. Tientallen families moesten verhuizen omdat de omgeving zwaar vervuild raakte.

Hoe ging het verder?

Diezelfde dag neemt de overheid maatregelen. Melk, vlees en vet van dieren uit de buurt van de AVR-centrale mogen niet gebruikt of verkocht worden. Maar, zo blijven de instanties volhouden, er is geen gevaar voor de volksgezondheid.

Minister Nijpels van Milieu belooft op korte termijn strengere regels voor afvalverwerkingsbedrijven.  Die waren al in de maak, maar door het hele dioxineschandaal, wordt er even extra vaart achter gezet.

Er wordt ook al gesproken over een schadevergoeding voor de getroffen boeren. Melk mag wel opgehaald worden, maar wordt apart bewaard. De boeren krijgen wel betaald.

Wetenschappers stellen dat je alleen ziek kan worden van de dioxinegehaltes als je meer dan 9 liter melk per dag drinkt.

Een kleine week later blijkt dat AVR niet het enige bedrijf in de omgeving is dat dioxine uitstoot. Sterker nog er staan nog eens twintig bedrijven op een lijst van de GPD-bladen die achter de vervuiling kunnen zitten. Ook bedrijven als Shell worden genoemd.

Toch start de overheid een bodemprocedure tegen AVR. De staat eist 2,2 miljoen gulden aan schadevergoeding voor de boeren. Ook moet de vuilverbranding onmiddellijk stoppen met het uitstoten van dioxine.

Het duurt vijf maanden (!) voordat AVR eindelijk inhoudelijk reageert. Volgens de huisjurist kan de vervuiling onmogelijk afkomstig zijn van de vuilverbranding. Uit onderzoek blijkt dat de dioxine niet aan de andere kant van de rivier terecht kan komen. Een maand later geeft justitie dat ook toe. AVR kan niet achter de vervuiling zitten. De bodemprocedure wordt eind januari 1990 geschrapt.

Wie nu de vervuiler is, is altijd onduidelijk gebleven. AVR wordt genoemd, maar ook AKZO komt als veroorzaker voorbij. Het is echter nooit vastgesteld wie er verantwoordelijk was.

Vier jaar later, we zitten dan in 1994, heeft AVR de uitstoot van dioxine wel fors verlaagd. Er komt nu slechts een zesde van de wettelijk toegestane norm vrij. Een maand later, ruim zes jaar na de melding van de kleine kaasboer uit de Lickebaertpolder, mag het vlees van de plaatselijke koeren weer gegeten worden.

Tegenwoordig worden er vrijwel helemaal geen dioxinen meer uitgestoten in ons land.  Volgens de overheid komen dioxinen nu alleen nog maar door ‘gevelbetimmeringen van woningen’ vrij.

Bronnen:

Het Vrije Volk – 14-07-1989 – Zwaar gif in ‘Maassluise’ melk pas na verkoop ontdekt

Het Vrije Volk – 15-07-1989 – Giftige melk in de ban

RTV Rijnmond – Vergeten Verhalen – September 2015 – Er zit dioxine in de melk

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 14-07-1989

Verhaalnummer: 116

Vliegtuigcrash SLM bij Zanderij; meer dan 170 doden

ROTTERDAM – Een toestel van de Surinaamse Luchtvaart Maatschappij (SLM) is verongelukt bij het plaatsje Zanderij. Van de 187 mensen aan boord hebben 14 het ongeluk overleefd. De meesten van hen zijn zwaargewond en vechten voor hun leven. Onder de doden zijn de twee Rotterdamse profvoetballers Wendel Fraser en Andro Knel.

Aan boord van het toestel was een deel van het ‘kleurrijk elftal’ dat mee zou doen aan een toernooi in Suriname. Ook drie hoge militairen van het Surinaamse leger zaten in het toestel.

Een technisch mankement wordt voorlopig uitgesloten. Had twee weken geleden nog een onderhoudsbeurt gekregen.

Voorlopig gaan de autoriteiten uit van een menselijke fout. De Amerikaanse piloot zou de landen te vroeg hebben ingezet. Boven het vliegveld hing op het moment van het ongeluk lage mist.

Persconferentie in het SLM-kantoor te Amsterdam; ambassadeurs mevrouw Irma Loemban Tobing en de heren R. Lachminsing en Ramkisor. Foto: Nationaal Archief/Anefo

Na twee mislukte landingspogingen raakte de piloot de grond, een paar kilometer voor de landingsbaan. De Zanderij heeft geen radarapparatuur.

Het toestel heeft waarschijnlijk een hoge boom geraakt en is daarna in stukken gebroken. De overlevenden zaten achterin het toestel.

De ‘zwarte doos’ met vluchtgegevens is gevonden. De Surinaamse autoriteiten hebben een onderzoek ingesteld. De Amerikaanse transportraad heeft een onderzoeksteam gestuurd. Ook een Rampen Identificatieteam (RIT) is vanuit Nederland onderweg naar Suriname.

Ravage

Volgens mensen ter plaatse is de omgeving van het rampgebied bezaaid met brokstukken. Een vleugel ligt over de weg.

Zo’n honderd militairen hebben de lichamen uit het toestel gehaald en op een rij gelegd. Omwonenden reageerder geëmotioneerd, elke keer als er weer een lichaam uit het toestel werd gehaald.

Van de twintig mensen die de eerste klap overleefden, kwamen er vijf om onderweg naar het ziekenhuis. Nog eens drie overleden op de operatietafel.

Maar er waren ook lichtpuntjes. Zo werd een jongetje ongedeerd uit het wrak gehaald. En een hondje kwam zelf uit het bagageruim geklauterd.

Behalve verdriet ontstond er ook woede binnen de groep mensen rondom het toestel. Die woede richtte zich in eerste instantie vooral op vliegtuigmaatschappij SLM. Die zou vliegen met afgeschreven toestellen en veel te oude piloten. SLM ontkent dat er iets mis was met het toestel. De piloot, de Amerikaan Will Rodgers, liep tegen de zestig. Hij had alle papieren om nog te mogen vliegen.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Drukte

In Nederland staan een paar uur later lange rijen bij Bij het hoofdkantoor van SLM in Amsterdam staan lange rijen. Veel informatie is niet beschikbaar.

De machteloosheid en woede spelen ook hier een rol. Veel mensen proberen een ticket te bemachtigen naar Suriname. Maar of dat gaat lukken is niet bekend.

Grote verslagenheid bij de nabestaanden op het SLM-kantoor in Amsterdam. Foto; Nationaal Archief/Anefo

Voetballers

In de Nederlandse voetbalwereld is met verslagenheid gereageerd op de dood van de spelers van het ‘kleurrijk elftal’.

Roda JC-verdediger Henk Fraser, die van zijn coach Jan Reker niet mee mocht, zegt tegen het Vrije Volk dat hij ‘kapot is van het drama’.

“Ik denk alleen maar aan die vele fijne vrienden die dood zijn. Ik hoor dat Sigi Lens misschien nog leeft. God, dat hoop ik vurig. Het gebeuren heeft me zo aangegrepen dat ik helemaal nog niet besef dat ik ook tot de slachtoffers had kunnen behoren.”

(Het Vrije Volk, 08-06-1989)

Fraser was niet de enige die de dans ontsprongen. Arnold Griffith (Fortuna Sittard) was telefonisch niet bereikbaar. Marcel Liesdek (Fortuna Sittard) had vanwege een blessure afgemeld. Andere spelers als Regi Blinker (Feyenoord), Aron Winter en Stanley Menzo (Ajax) kregen ook geen toestemming. Frank Rijkaard had nog competitieverplichtingen met AC Milaan.

In Rotterdam wordt vooral gerouwd om de dood van Wendel Fraser (RBC) en Andro Knel (NAC). Knel maakte begin dit jaar de overstap van Sparta naar NAC. Daar wist hij een vaste plek in de basis te bemachtigen. Wendel Fraser komt uit de jeugdopleiding van Feyenoord en Sparta. Hij had een goed seizoen achter de rug bij RBC en was vastgelegd door SVV. Steve van Dorpel speelde een jaar voor de ramp nog voor DS’79.

Drie spelers van het ‘kleurrijk elftal’ hebben de vliegtuigcrash overleefd: Sigi Lens (Fortuna Sittard), Radjin de Haan, Ramon Imanuel (beide Telstar) en Edu Nandhall (Vitesse).

Lijst met slachtoffers ‘kleurrijk elftal’: Nick Stienstra (36, trainer RCH), Lloyd Doesburg (29, Ajax), Fred Patrick (23, PEC Zwolle), Andy Scharmin (21, Twente), Rudy Degenaar (25, SC Heracles), Wendel Fraser (22, RBC), Frits Gooding (25, FC Wageningen), Jerry Haatrecht (25, FC Sloterplas), Andro Knel (21, NAC), Ruben Kogeldans (22, Willem II), Ortwin Linger (21, Haarlem), Elfried Veldman (24, De Graafschap), Florian Vijent (27, Telstar), Steve van Dorpel (23, FC Volendam)

Hoe ging het verder?

De SLM-ramp is nog altijd de grootste vliegramp uit de Surinaamse geschiedenis. Elf passagiers overleefden de ramp.

De schuld van de vliegramp kwam uiteindelijk bij piloot Rodgers te liggen. Hij had roekeloos gehandeld, was de conclusie. Hij besloot om speciale apparatuur te gebruiken voor de landing, die niet al te betrouwbaar was. Ook had hij geen toestemming voor de landing.

Ook had Rodgers gelogen over zijn leeftijd. Hij was te oud om te vliegen en had geen geldig brevet meer. Hij was al formeel geschorst omdat hij een keer op de verkeerde baan was geland.

SLM gaf toe dat de kwalificaties van de bemanning niet goed genoeg was gecontroleerd.

Na de ramp volgt in de RAI een grote herdenking. Er komt een benefietwedstrijd in het Feyenoord-stadion tussen Oranje en het Kleurrijk Elftal. Daar komen ‘maar’ 8.000 mensen op af. Het levert 410.000 gulden op. Voor de organisatie is de lage opkomst ‘voer voor psychologen’. Waarschijnlijk zijn de hoge prijzen voor kaartjes de oorzaak.

Op tal van plaatsen zijn monumenten geplaatst voor de slachtoffers en voor de voetballers in bijzonder. In Paramaribo staat een monument met de namen van alle slachtoffers. Supporters van Sparta en NAC spelen nog ieder jaar een wedstrijd om de Andro Knel-bokaal.

Bronnen:

Het Vrije Volk – 08-06-1989 – Bij drama in Suriname zeker 169 doden, onder wie 12 profvoetballers

De Telegraaf – 08-06-1989 – Neerstorten DC-8 eist zeker 170 levens

NRC Handelsblad – 08-06-1989 – Bij vliegramp SLM veertien overlevenden

Wikipedia – SLM Ramp

Auteur: Dave Datema

Gepubliceerd op: 07-06-2018

Verhaalnummer: 112